Router do các nhà cung cấp dịch vụ Internet (ISP) như FPT, Viettel, VNPT cung cấp thường được xem là giải pháp tiện lợi: đã được cấu hình sẵn, dễ dàng sử dụng và thường đi kèm trong gói dịch vụ Internet của bạn. Tuy nhiên, qua quá trình nghiên cứu và trải nghiệm, nhiều chuyên gia công nghệ nhận thấy có nhiều lý do khiến bạn nên cân nhắc kỹ lưỡng liệu đây có phải là lựa chọn tối ưu cho hệ thống mạng gia đình mình hay không. Bài viết này của thuthuatmeohay.com sẽ đi sâu phân tích những hạn chế của router do nhà mạng cung cấp, giúp bạn có cái nhìn toàn diện hơn về bảo mật, hiệu suất và khả năng kiểm soát mạng.
1. Thiếu Các Bản Cập Nhật Bảo Mật Kịp Thời
Một trong những rủi ro lớn nhất khi sử dụng router của nhà mạng là việc thiếu hụt các bản cập nhật bảo mật thường xuyên và kịp thời. Hầu hết các ISP không trực tiếp sản xuất router của họ mà thay vào đó, họ thuê các nhà sản xuất bên thứ ba sản xuất thiết bị dưới dạng “nhãn trắng” (white-label). Điều này có nghĩa là cùng một nhà sản xuất có thể tạo ra router cho nhiều ISP khác nhau, đồng thời cũng bán các thiết bị mang thương hiệu riêng của họ.
Vấn đề nảy sinh khi một lỗ hổng bảo mật được phát hiện. Nhà sản xuất sẽ ưu tiên cập nhật cho các dòng router mang thương hiệu của chính họ trước, bởi vì danh tiếng và uy tín của họ gắn liền trực tiếp với những sản phẩm đó. Các router “nhãn trắng” được sản xuất cho ISP thường bị xếp sau cùng trong danh sách ưu tiên. Sự chậm trễ này có thể khiến mạng của bạn tiếp tục bị phơi nhiễm trước các cuộc tấn công khai thác lỗ hổng trong nhiều tuần hoặc thậm chí nhiều tháng sau khi chúng được phát hiện. Đây không chỉ là một rủi ro lý thuyết. Chẳng hạn, vào năm 2021, BBC đã đưa tin về một lỗ hổng trong một số router của Sky UK cho phép kẻ tấn công vượt qua xác thực, và dù một bản vá đã được phát hành, quá trình triển khai chậm chạp đã khiến nhiều khách hàng tiếp tục đối mặt với nguy hiểm.
Màn hình cập nhật firmware router TP-Link, minh họa việc cập nhật bảo mật định kỳ cho thiết bị mạng.
2. Các ISP Giữ Quyền Truy Cập Từ Xa
Một điểm đáng lo ngại khác của router do ISP cung cấp là quyền kiểm soát mà nhà cung cấp dịch vụ của bạn giữ lại đối với thiết bị. Hầu hết các router này đều được cấu hình sẵn với tính năng truy cập từ xa, cho phép ISP đăng nhập, thực hiện thay đổi hoặc thậm chí đẩy các bản cập nhật mà không cần sự cho phép hay thông báo cho bạn. Mặc dù điều này có vẻ thuận tiện cho việc hỗ trợ từ xa, nhưng nó lại đặt ra những mối lo ngại nghiêm trọng về quyền riêng tư và bảo mật.
Ngay cả khi ISP của bạn có ý định tốt nhất, việc truy cập từ xa vẫn tạo ra một điểm xâm nhập tiềm năng khác vào mạng của bạn. Một tin tặc nếu truy cập được vào hệ thống của ISP có thể thao túng cài đặt router của bạn, giám sát lưu lượng truy cập hoặc thậm chí chuyển hướng kết nối của bạn đến các trang web độc hại. Đối với những người coi trọng quyền riêng tư và khả năng kiểm soát, mức độ giám sát này là một yếu tố khiến họ phải cân nhắc. Với một router chất lượng từ thương hiệu uy tín, bạn là người quyết định ai được phép truy cập và trong những trường hợp nào. Với router của ISP, điều đó không phải lúc nào cũng đúng.
3. Phần Cứng “Mì Ăn Liền” Kém Hiệu Suất
Router được cung cấp bởi ISP thường là ví dụ điển hình cho phần cứng “một kích thước phù hợp với tất cả”. Chúng được thiết kế để đáp ứng các yêu cầu tối thiểu của người dùng thông thường, điều này có nghĩa là chúng hiếm khi được trang bị để xử lý các tác vụ đòi hỏi khắt khe hơn. Lý do không quá khó hiểu: các ISP ưu tiên hiệu quả chi phí hơn là hiệu suất. Họ đặt hàng số lượng lớn router từ các nhà sản xuất, thường chọn các mẫu cũ hơn hoặc ít mạnh mẽ hơn để tiết kiệm chi phí.
Điều này dẫn đến phần cứng đã lỗi thời ngay cả trước khi nó đến tay bạn. Ví dụ, nhiều router của ISP vẫn sử dụng công nghệ Wi-Fi 5, trong khi các chuẩn Wi-Fi mới hơn như Wi-Fi 6 và Wi-Fi 6E đã được phổ biến rộng rãi. Việc sử dụng router của ISP cũng đồng nghĩa với việc bạn bị giới hạn bởi các tính năng mà ISP cho là cần thiết. Bạn muốn các tính năng kiểm soát phụ huynh nâng cao, hỗ trợ VPN, hoặc khả năng tạo mạng khách với các cài đặt tùy chỉnh? Rất tiếc, bạn sẽ cần một router bên thứ ba cho những nhu cầu đó.
Router của nhà mạng Verizon, minh họa cho phần cứng được cung cấp bởi các nhà cung cấp dịch vụ internet.
4. Khả Năng Tùy Chỉnh Hạn Chế
Nếu bạn đã từng cố gắng điều chỉnh cài đặt trên một router do ISP cung cấp, bạn có thể đã gặp phải nhiều hạn chế. Router của ISP thường cung cấp rất ít hoặc hầu như không có không gian để tùy chỉnh. Mặc dù điều này có thể không làm phiền người dùng thông thường, nhưng đây là một nhược điểm lớn đối với bất kỳ ai muốn kiểm soát mạng của mình nhiều hơn.
Nhiều router ISP không cho phép bạn thay đổi các cài đặt cơ bản như máy chủ DNS, điều này có thể ảnh hưởng lớn đến tốc độ internet và quyền riêng tư của bạn. Bạn muốn sử dụng một DNS của bên thứ ba như Cloudflare hoặc Google DNS để duyệt web nhanh hơn? Với router của ISP, bạn có thể gặp khó khăn. Tương tự, các tính năng như chuyển tiếp cổng (port forwarding), cài đặt chất lượng dịch vụ (QoS) hoặc thậm chí các tùy chọn bảo mật nâng cao thường bị ẩn hoặc hoàn toàn không khả dụng. Ngược lại, một router của bên thứ ba cung cấp cho bạn toàn quyền kiểm soát mạng của mình. Bạn có thể tùy chỉnh cài đặt để tối ưu hóa hiệu suất, tăng cường bảo mật hoặc thậm chí cài đặt firmware thay thế để mở rộng tính năng.
5. Hỗ Trợ Kỹ Thuật Gặp Khó Khăn Với Các Vấn Đề Cụ Thể Của Router
Ngay cả khi bạn sẵn sàng bỏ qua những hạn chế về phần cứng và phần mềm của router do ISP cung cấp, vẫn còn một vấn đề đau đầu khác đang chờ bạn: dịch vụ hỗ trợ khách hàng. Khi có sự cố xảy ra với router của bạn, bạn thường phải liên hệ với đội ngũ hỗ trợ của ISP. Và theo kinh nghiệm của nhiều người dùng, đó hiếm khi là một trải nghiệm dễ chịu.
Vấn đề là các đội ngũ hỗ trợ của ISP được đào tạo để xử lý nhiều loại vấn đề khác nhau, từ tranh chấp hóa đơn đến sự cố mạng. Việc thiếu hỗ trợ chuyên biệt này có thể khiến bạn gặp khó khăn khi cần giúp đỡ nhất. Ngược lại, khi bạn sở hữu router của riêng mình, bạn có thể liên hệ với đội ngũ hỗ trợ của nhà sản xuất, những người có kiến thức chuyên sâu hơn nhiều về thiết bị. Ngoài ra, bạn cũng có thể tìm kiếm sự giúp đỡ từ các cộng đồng trực tuyến, diễn đàn hoặc thậm chí các kỹ thuật viên bên thứ ba mà không phải lo lắng về việc vi phạm bất kỳ thỏa thuận nào.
Khi nói đến mạng gia đình, sự tin cậy là tất cả. Và sau nhiều năm làm việc với các thiết bị mạng, thuthuatmeohay.com đã nhận ra rằng router của ISP khó có thể xây dựng được sự tin cậy đó. Nếu bạn thực sự coi trọng việc bảo vệ quyền riêng tư, tối ưu hóa mạng và đảm bảo kết nối đáng tin cậy, việc thay thế router của ISP bằng một thiết bị của riêng mình là một khoản đầu tư xứng đáng. Mặc dù có thể tốn kém một khoản ban đầu, nhưng sự yên tâm và khả năng kiểm soát gia tăng chắc chắn sẽ mang lại giá trị lớn về lâu dài. Thậm chí, bạn còn có thể tiết kiệm chi phí thuê thiết bị hàng tháng nữa. Hãy chia sẻ trải nghiệm của bạn về router nhà mạng và các giải pháp thay thế trong phần bình luận bên dưới nhé!
