Trong suốt một thời gian dài, Notion đã là công cụ không thể thiếu đối với tôi để quản lý các ghi chú có cấu trúc, duy trì các dự án và lưu trữ nhiều thông tin quan trọng khác. Tuy nhiên, càng sử dụng và đẩy giới hạn của nó, tôi càng cảm thấy Notion trở nên lộn xộn và chậm chạp. Sau nhiều cân nhắc, tôi đã chuyển sang Obsidian vào năm ngoái, và tôi thực sự yêu thích trải nghiệm này. Bài viết này sẽ chia sẻ chi tiết những lý do chính khiến tôi đưa ra quyết định thay đổi này, hy vọng cung cấp cái nhìn sâu sắc và hữu ích cho những ai đang tìm kiếm một giải pháp ghi chú tối ưu hơn.
7. Truy Cập Ngoại Tuyến Toàn Diện
Notion là một ứng dụng ghi chú hoàn toàn dựa trên đám mây, có nghĩa là tất cả các ghi chú của bạn được lưu trữ trên máy chủ của họ. Mặc dù cách tiếp cận này cho phép bạn dễ dàng đăng nhập vào tài khoản Notion từ bất kỳ thiết bị nào và truy cập ghi chú, nhưng nó phải trả giá bằng khả năng truy cập ngoại tuyến. Vì ghi chú của bạn nằm trực tuyến trên máy chủ Notion, bạn luôn cần kết nối internet để truy cập hoặc chỉnh sửa chúng.
Đúng là bạn có thể sử dụng Notion ở một mức độ nào đó khi ngoại tuyến bằng cách mở ghi chú cần truy cập và để ứng dụng hoặc tab trình duyệt mở trong nền khi đang online. Nhưng cách này lại tiềm ẩn một vài vấn đề. Thứ nhất, bạn chỉ có thể truy cập một ghi chú duy nhất. Thứ hai, nó tiềm ẩn nguy cơ mất các thay đổi chưa được đồng bộ, dù là do kết nối internet không ổn định hay vô tình đóng ứng dụng/tab.
Ứng dụng Notion trên máy Mac hiển thị không có kết nối internet, minh họa hạn chế truy cập ngoại tuyến.
Ngược lại, Obsidian áp dụng phương pháp “ưu tiên cục bộ” (local-first), theo đó tất cả ghi chú trong kho lưu trữ (vault) của bạn đều được lưu trữ cục bộ trên thiết bị theo mặc định. Sau đó, bạn cần thiết lập đồng bộ hóa để đảm bảo ghi chú của bạn có sẵn trên tất cả các thiết bị và có thể được truy cập hoặc chỉnh sửa mà không bị gián đoạn. Tôi thích cách tiếp cận này hơn vì nó cho phép tôi truy cập các ghi chú hiện có và tạo ghi chú mới ngay cả khi tôi đang đi du lịch hoặc ở một nơi có internet không đáng tin cậy.
6. Quyền Sở Hữu Dữ Liệu và Bảo Mật
Vì kho lưu trữ Obsidian của bạn chủ yếu nằm trên bộ nhớ cục bộ của thiết bị, bạn có toàn quyền kiểm soát ai có thể truy cập ghi chú của mình. Điều này khá yên tâm đối với một người như tôi, người có một vài ghi chú chứa thông tin cá nhân trong kho của mình, vì tôi có thể yên tâm rằng dữ liệu của mình sẽ không tự động được tải lên máy chủ bên ngoài trừ khi tôi tự thiết lập để làm điều đó.
Để các ghi chú của bạn có thể truy cập được trên tất cả các thiết bị, bạn cần đưa chúng lên mạng. Bạn có thể làm điều này bằng một vài cách. Phương pháp dễ nhất là đăng ký Obsidian Sync, một dịch vụ trả phí tự động đồng bộ ghi chú giữa kho của bạn và máy chủ của Obsidian. Ngoài ra, nếu bạn muốn một giải pháp miễn phí, bạn có thể đặt kho Obsidian của mình vào một thư mục trên dịch vụ đám mây bên thứ ba như Dropbox hoặc Google Drive và đồng bộ hóa nó. Hoặc bạn có thể tự lưu trữ (self-host) trên máy chủ riêng của mình để kiểm soát nhiều hơn.
Tôi từng dựa vào Dropbox và plugin Remotely Save để giữ ghi chú Obsidian của mình được đồng bộ trong một thời gian dài. Nhưng gần đây tôi đã thiết lập một máy chủ gia đình để tự lưu trữ một loạt các thứ, và giờ đây tôi cũng sử dụng nó để lưu trữ ghi chú Obsidian của mình. Cách tiếp cận này mang lại cho tôi quyền sở hữu hoàn toàn ghi chú của mình, cung cấp quyền riêng tư tốt hơn và sự tự tin để lưu trữ thông tin cá nhân một cách an toàn trong kho Obsidian của mình.
5. Hiệu Suất Nhanh Chóng và Phản Hồi Tức Thì
Một nhược điểm đáng chú ý khác của việc không có chế độ ngoại tuyến đầy đủ là hiệu suất giảm sút. Bởi vì Notion lưu trữ ghi chú của bạn trên máy chủ của nó, bạn cần một kết nối internet ổn định để truy cập và chỉnh sửa chúng.
Tuy nhiên, có những lúc bạn có thể có kết nối chậm hoặc không ổn định. Khi điều này xảy ra, việc tải các trang—đặc biệt là các trang phức tạp (với nhiều yếu tố) hoặc những trang có cơ sở dữ liệu lớn—có thể mất thêm vài giây, dẫn đến trải nghiệm kém phản hồi hơn.
Điều này không xảy ra với Obsidian. Cách tiếp cận ưu tiên ngoại tuyến của nó cho phép bạn truy cập ghi chú ngay lập tức ngay khi bạn mở ứng dụng, bất kể kết nối internet của bạn tốt hay xấu. Điều này có nghĩa là ít thời gian chờ đợi hơn và điều hướng nhanh hơn giữa các ghi chú, làm cho nó trở nên lý tưởng cho những người coi trọng tốc độ và quy trình làm việc không bị gián đoạn.
Ngoài ra, một điều nữa ủng hộ Obsidian là nó có các ứng dụng rất phản hồi trên tất cả các nền tảng. Chắc chắn, nhiều người sẽ thấy giao diện của ứng dụng ít hiện đại hơn Notion, nhưng tôi không ngại đánh đổi điều đó để có hiệu suất tốt hơn.
4. Hỗ Trợ Markdown Toàn Diện
Như đã đề cập, Obsidian lưu trữ ghi chú của bạn dưới dạng tệp Markdown (.md) để tạo điều kiện thuận lợi cho việc di chuyển và truy cập trên các ứng dụng hoặc công cụ ghi chú khác hỗ trợ Markdown. Nhưng đó không phải là tất cả: việc hỗ trợ Markdown đầy đủ có nghĩa là bạn có thể định dạng và tạo kiểu ghi chú nhanh chóng và hiệu quả hơn nhiều.
Tôi thấy điều này thực sự hữu ích khi tôi làm việc trên các ghi chú dài hoặc có cấu trúc, vì nó hợp lý hóa quá trình ghi chú và chỉnh sửa, đồng thời giúp tôi tiết kiệm rắc rối khi áp dụng định dạng cho từng yếu tố riêng biệt. Bắt đầu với Markdown có thể cảm thấy khó khăn, đặc biệt nếu đây là lần đầu tiên bạn sử dụng. Nhưng một khi bạn đã quen, sẽ không có đường lùi.
Ngược lại, Notion chỉ hỗ trợ Markdown hạn chế. Mặc dù nó có thể hiển thị một số yếu tố được định dạng Markdown, bạn không thể sử dụng nó một cách rõ ràng để thêm tất cả các loại nội dung vào một trang, cũng như không thể định dạng ghi chú đúng cách vì không có cách nào để xem hoặc chỉnh sửa mã nguồn Markdown thô. Do đó, bạn phải dựa vào menu hoặc phím tắt để định dạng ghi chú của mình, điều này kém hiệu quả hơn nhiều so với việc sử dụng Markdown.
3. Tổ Chức Ghi Chú Dựa Trên Thư Mục Linh Hoạt
Việc tổ chức ghi chú trên Notion được xây dựng xung quanh các trang, nghĩa là nó coi mỗi ghi chú trong không gian làm việc của bạn là một trang. Bạn có thể tạo bao nhiêu trang tùy thích. Hơn nữa, còn có khả năng tạo các trang con khi bạn muốn mô phỏng một cấu trúc ghi chú phân cấp. Mặc dù sự linh hoạt này cho phép ghi chú sâu, liên kết với nhau, nhưng nó lại giữ nội dung của bạn bị giới hạn trong nền tảng.
Trong khi đó, Obsidian dựa vào hệ thống tổ chức dựa trên thư mục, rất giống với hệ thống tệp trên máy tính. Bạn có khả năng tạo bao nhiêu thư mục trong kho lưu trữ của mình tùy thích, và chúng có thể được chia nhỏ hơn nữa thành các thư mục con. Bất kỳ ghi chú nào bạn tạo về cơ bản là một tệp bên trong một trong các thư mục này.
Tôi thấy cách tiếp cận của Obsidian tốt hơn ở đây vì một số lý do. Thứ nhất, vì ghi chú của bạn về cơ bản là các tệp, nên việc di chuyển chúng giữa các thư mục con và thư mục rất dễ dàng. Thứ hai, nó cho phép bạn tạo các thư mục dành riêng cho các dự án khác nhau, vì vậy bạn có thể giữ tất cả các ghi chú liên quan ở một nơi và từ đó, dễ dàng tìm và quản lý chúng. Cuối cùng, bởi vì các ghi chú này về cơ bản là các tệp Markdown, nó làm cho quá trình di chuyển chúng sang các ứng dụng hoặc nền tảng ghi chú khác hỗ trợ Markdown khá đơn giản.
2. Tính Năng Graph View Độc Đáo
Graph View là một tính năng nổi bật trong Obsidian. Về cơ bản, nó tạo ra một bản đồ trực quan về các mối quan hệ giữa các ghi chú khác nhau trong kho của bạn để cung cấp cái nhìn tổng quan về cách các ghi chú của bạn được kết nối. Mỗi ghi chú trong biểu đồ xuất hiện dưới dạng một hình tròn (hoặc nút), với các đường chạy giữa các ghi chú biểu thị các liên kết.
Cách tiếp cận này giúp dễ dàng xem cách các ghi chú và chủ đề khác nhau trong kho của bạn liên quan đến nhau. Bằng cách đó, bạn có thể dễ dàng và nhanh chóng phát hiện các ghi chú mồ côi và kết nối chúng với các ghi chú liên quan nếu cần. Graph View cũng giúp bạn tìm thấy những lỗ hổng trong kiến thức và hiển thị nội dung trùng lặp để bạn có thể thực hiện các hành động cần thiết để tinh chỉnh cơ sở kiến thức của mình.
Notion, ngược lại, thiếu hỗ trợ Graph View. Mặc dù bạn có thể sử dụng một số cách giải quyết để có được biểu diễn trực quan về các kết nối giữa các ghi chú của mình, nhưng chúng khá tẻ nhạt và không có cách nào có thể mô phỏng trải nghiệm bạn có được với Obsidian. Khi tôi chuyển đổi, tôi không mong đợi Graph View sẽ tạo ra nhiều khác biệt ban đầu, nhưng sau khi sử dụng nó, giờ đây tôi thấy nó vô giá để tổ chức các ghi chú trong kho của mình.
1. Khả Năng Tùy Chỉnh Sâu Rộng với Plugin
Obsidian tích hợp một bộ tính năng mở rộng theo mặc định. Tuy nhiên, nó không dừng lại ở đó. Ứng dụng này còn hỗ trợ các plugin, cho phép bạn mở rộng chức năng của nó hơn nữa. Bạn thậm chí có thể tìm thấy các tiện ích mở rộng để tùy chỉnh giao diện tổng thể của kho lưu trữ theo sở thích của mình, nếu bạn muốn.
Bạn sẽ tìm thấy hai loại plugin trong Obsidian: Core Plugins (Plugin cốt lõi) và Community Plugins (Plugin cộng đồng). Core Plugins được phát triển và duy trì bởi nhóm Obsidian, trong khi Community Plugins được phát triển bởi các nhà phát triển bên thứ ba và cho phép bạn thực hiện những gì không thể làm được theo mặc định.
Một số Core Plugins mà tôi đã bật bao gồm Word Count để hiển thị số từ trong thanh trạng thái, Backlinks để hiển thị các liên kết từ các tệp khác đến tệp hiện tại, Command Palette để truy cập nhanh và kích hoạt các lệnh thiết yếu, Web Viewer để mở các liên kết web bên trong Obsidian, và File Recovery để dễ dàng khôi phục các thay đổi của tệp khi cần.
Tương tự, tôi dựa vào rất nhiều Community Plugins. Một vài cái tên đáng chú ý bao gồm Advanced Tables để cải thiện định dạng và thao tác bảng, Editing Toolbar để thêm một cMenu đã sửa đổi với tất cả các công cụ thiết yếu ở đầu màn hình, và Homepage để có được một bảng điều khiển tùy chỉnh cho kho của bạn mà bạn được chào đón mỗi khi mở ứng dụng.
Tôi cũng không thể sống thiếu những plugin này: Kanban để tạo bảng kanban, Find Orphaned Files and Broken Links để tìm các tệp mồ côi và liên kết hỏng trong kho, Excalidraw để tạo các sơ đồ, và Mind Map để hiển thị các ghi chú Markdown dưới dạng bản đồ tư duy.
Thư viện plugin của Obsidian không ngừng mở rộng, cho phép bạn nâng cao và cá nhân hóa trải nghiệm của mình trên nền tảng, để bạn có thể tận dụng tối đa nó. Trong khi đó, việc Notion thiếu hỗ trợ plugin là một thiếu sót lớn, vì nó có nghĩa là bạn bị giới hạn trong chức năng có sẵn theo mặc định—trừ khi Notion thêm những tính năng mới—điều này là một yếu tố phá vỡ thỏa thuận lớn đối với tôi.
Đây là những lý do chính khiến tôi thấy Obsidian là một ứng dụng ghi chú tốt hơn cho nhu cầu của mình. Ngoài những điều này, tôi cũng thích Obsidian vì khả năng hỗ trợ chế độ chia đôi màn hình (split view), giúp đơn giản hóa việc xem và làm việc trên các ghi chú khác nhau cùng một lúc, và thực tế là, không giống như Notion, gói miễn phí của nó cung cấp quyền truy cập vào gần như toàn bộ bộ tính năng.
Tuy nhiên, tôi vẫn rất ngưỡng mộ một số chức năng trong Notion, như hệ thống cơ sở dữ liệu siêu linh hoạt, thư viện mẫu phong phú và tích hợp bên thứ ba toàn diện. Tôi rất mong Obsidian sẽ mang những tính năng này vào, vì điều đó sẽ làm cho nó trở thành một công cụ mạnh mẽ hơn nữa. Hãy chia sẻ trải nghiệm ghi chú của bạn với Notion và Obsidian trong phần bình luận bên dưới, bạn ưu tiên ứng dụng nào hơn?
