Trong thế giới số hóa hiện nay, thật dễ dàng để đổ lỗi cho công nghệ về sự thiếu tập trung của chúng ta. Từ những thông báo liên tục đến vô vàn nội dung giải trí, dường như mọi thiết bị đều được thiết kế để phân tán sự chú ý. Tuy nhiên, vấn đề thực sự không nằm ở bản thân công nghệ, mà là cách chúng ta sử dụng nó. Tôi cũng từng mắc kẹt trong vòng luẩn quẩn này cho đến khi nhận ra rằng, chỉ cần thay đổi một vài thói quen nhỏ trong cách tương tác với công nghệ, tôi đã có thể tăng cường sự tập trung và cải thiện hiệu suất công việc một cách đáng kể. Bảy thói quen dưới đây đã âm thầm định hình lại lịch trình của tôi và mài giũa khả năng tập trung của tôi hơn cả mong đợi.
1. Vô hiệu hóa thông báo không cần thiết
Mỗi tiếng “ting” hay rung nhẹ từ điện thoại đều làm xao nhãng sự chú ý của bạn. Nếu bạn giống tôi, có lẽ bạn cũng cài đặt hàng chục ứng dụng trên điện thoại. Việc cho phép mỗi ứng dụng gửi thông báo có nghĩa là có một dòng thông báo không ngừng nghỉ từ những ứng dụng thực sự không cần đến sự chú ý của bạn ngay lập tức.
Trước đây, mỗi vài phút màn hình điện thoại của tôi lại sáng lên bởi một thông báo, mỗi lần như vậy lại kéo tôi ra khỏi công việc đang làm, dù chỉ trong giây lát. Dần dần, tôi nhận ra rằng những phiền nhiễu nhỏ nhặt này tích tụ lại, làm phân mảnh sự tập trung của tôi và khiến tôi khó duy trì trạng thái làm việc hiệu suất cao.
Để giải quyết vấn đề này, tôi đã thực hiện một cuộc rà soát toàn diện các cài đặt thông báo của mình. Với mỗi ứng dụng, tôi tự hỏi: “Mình có cần ứng dụng này thông báo ngay lập tức không?” Nếu không, tôi tắt thông báo của nó. Giờ đây, chỉ những thông báo cần thiết mới được phép hiển thị – tin nhắn, cuộc gọi, nhắc nhở lịch và một vài ứng dụng liên quan đến tài chính, công việc. Sự thay đổi nhỏ bé này đã tạo nên một khác biệt lớn. Không còn những gián đoạn liên tục, tôi có thể tập trung và duy trì trạng thái làm việc sâu lâu hơn.
2. Tận dụng Chế độ Tập trung (Focus/Do Not Disturb)
Người phụ nữ đang sử dụng iPhone 12 Pro với chế độ Tập trung (Focus Mode) được kích hoạt để cải thiện sự tập trung.
Một trong những tính năng bị đánh giá thấp nhất của các thiết bị hiện đại là khả năng tùy chỉnh những liên hệ và ứng dụng nào có thể làm phiền bạn và vào thời điểm nào. Nếu bạn chưa sử dụng Chế độ Tập trung (Focus trên iPhone) hoặc Không làm phiền (Do Not Disturb trên Android), bạn đang bỏ lỡ một trong những công cụ tốt nhất để thực hiện công việc sâu. Ngay cả khi đã tắt thông báo từ các ứng dụng không cần thiết, tôi vẫn thường xuyên bị gián đoạn.
Giờ đây, tôi đã thiết lập các Chế độ Tập trung khác nhau cho từng phần trong ngày của mình – viết code, viết bài và thư giãn. Mỗi chế độ đều tắt tiếng tất cả các ứng dụng ngoại trừ một vài ứng dụng tôi đã chỉ định và ẩn các thông báo gây xao nhãng. Nó cũng giới hạn những người có thể gọi cho tôi và hạn chế những màn hình chính hiển thị.
Tôi đã thiết lập lịch trình để các Chế độ Tập trung khác nhau tự động kích hoạt, biến chúng trở nên tự động. Vẻ đẹp của thói quen này là nó rèn luyện cả não bộ và môi trường của bạn để hỗ trợ sự tập trung. Khi một Chế độ Tập trung được kích hoạt, nó giống như việc bật một công tắc tinh thần – nó báo hiệu cho tôi rằng đã đến lúc cần tập trung. Theo thời gian, sự nhất quán đó đã giúp tôi đi vào trạng thái làm việc sâu nhanh hơn và duy trì trạng thái đó lâu hơn.
3. Sức mạnh của nhạc nền
Tôi từng nghĩ rằng sự im lặng tuyệt đối là bí quyết tối thượng để tăng năng suất, nhưng thực tế, âm nhạc nền phù hợp lại có thể làm nên điều kỳ diệu cho sự tập trung. Sau khi thử nghiệm với nhiều thể loại khác nhau, tôi nhận thấy một số loại nhạc giúp tôi chìm sâu hơn vào trạng thái tập trung, trong khi số khác lại làm gián đoạn nó.
Đối với những công việc đòi hỏi sự tập trung cao độ – như viết bài hoặc lập trình – tôi thường nghe nhạc không lời, âm thanh ambient hoặc các bản nhạc lo-fi. Những bản nhạc này cung cấp một nhịp điệu mà không gây xao nhãng, cho phép tôi loại bỏ tiếng ồn xung quanh và đi vào trạng thái tập trung. Không lời bài hát, không thay đổi đột ngột – chỉ là một dòng chảy đều đặn, êm dịu thu hút tâm trí mà không làm quá tải nó.
Danh sách phát 'Nature Sounds' trên Spotify, một ví dụ về nhạc nền giúp tăng cường khả năng tập trung khi làm việc.
Mặt khác, khi tôi làm những công việc thường nhật hơn, tôi chuyển sang những bản nhạc sôi động hơn một chút nhưng vẫn đủ nhẹ nhàng để giữ tôi tỉnh táo. Âm nhạc nền đã trở thành một nghi thức đối với tôi. Chỉ cần nhấn nút phát một danh sách nhạc cụ thể, não bộ của tôi sẽ nhận được tín hiệu rằng đã đến lúc làm việc. Tất nhiên, não bộ của mỗi người được cấu tạo khác nhau. Một số người phát huy tốt nhất trong im lặng, số khác lại trong âm thanh. Việc thử nghiệm sẽ giúp bạn xác định điều gì phù hợp nhất với mình để tối ưu khả năng tăng cường sự tập trung.
4. Thiết lập ranh giới kỹ thuật số rõ ràng
Thật dễ dàng để công nghệ xâm lấn mọi ngóc ngách trong ngày của bạn – tin nhắn công việc len lỏi vào bữa tối, mạng xã hội chiếm đoạt những khoảnh khắc yên tĩnh, hoặc email đòi hỏi sự chú ý trước cả khi bạn kịp uống cà phê sáng. Tôi đã không nhận ra lượng phiền nhiễu tinh thần mà điều này tạo ra cho đến khi tôi bắt đầu thiết lập những ranh giới kỹ thuật số rõ ràng.
Một trong những thay đổi đầu tiên của tôi là xác định “khu vực không điện thoại” và “thời gian không lướt”. Ví dụ, dù tôi thức dậy từ 5 giờ sáng, tôi không kiểm tra email trước 2 giờ chiều và sau 7 giờ tối. Thay vào đó, tôi dành những giờ sáng cho các công việc đòi hỏi sự tập trung cao. Tôi tránh các công việc lặp lại không yêu cầu sự tập trung sâu, chẳng hạn như kiểm tra email.
Ngoài ra, tôi cũng tách biệt công nghệ phục vụ công việc và cá nhân. Điều đó có nghĩa là sử dụng các hồ sơ trình duyệt khác nhau cho các nhiệm vụ liên quan đến công việc và một hồ sơ khác cho mục đích sử dụng cá nhân. Tôi cũng giữ điện thoại ngoài tầm với và ngoài tầm nhìn trong các phiên làm việc tập trung, vì việc tạo ra một rào cản giúp tôi tránh được cám dỗ cầm điện thoại lên khi gặp bế tắc. Những thay đổi nhỏ này đã tạo ra một ranh giới rõ ràng giữa thời gian làm việc và thời gian nghỉ ngơi của tôi. Bằng cách tạo ra sự khác biệt này, tôi dễ dàng hoàn thành các nhiệm vụ hơn, biết rằng sau đó tôi sẽ có thời gian dành riêng để thư giãn và làm những gì mình muốn, chẳng hạn như cập nhật tin tức trên mạng xã hội.
5. Gỡ bỏ các ứng dụng gây xao nhãng
Một trong những hành động táo bạo và hiệu quả nhất mà tôi đã thực hiện để cải thiện sự tập trung là gỡ bỏ các ứng dụng làm hao phí thời gian và sự chú ý của tôi. Việc này không hề dễ dàng, nhưng sự khác biệt là ngay lập tức khi tôi quyết định thực hiện. Ý chí chỉ có thể đưa bạn đi xa đến một mức độ nào đó, vì vậy thay vì chỉ dựa vào ý chí, tôi đã loại bỏ hoàn toàn nguồn gốc của sự xao nhãng.
Màn hình điện thoại hiển thị tùy chọn gỡ bỏ ứng dụng WhatsApp, minh họa việc loại bỏ ứng dụng gây xao nhãng để tăng tập trung.
Tôi bắt đầu bằng cách xác định những “thủ phạm” lớn nhất. Tôi thường xuyên mở các ứng dụng như Instagram và X (Twitter cũ) một cách vô thức bất cứ khi nào có thời gian rảnh hoặc khi tôi bị mắc kẹt trong công việc đang làm. Ngay cả khi không sử dụng, việc có chúng trên điện thoại cũng tạo ra sự cám dỗ.
Gỡ bỏ các ứng dụng gây xao nhãng đã giúp tôi tập trung vào công việc mà không cảm thấy bị thôi thúc phải kiểm tra mạng xã hội. Nếu có một ứng dụng nào đó liên tục kéo bạn ra khỏi những điều quan trọng, hãy thử xóa nó trong một tuần. Bạn sẽ ngạc nhiên về mức độ tập trung hơn của mình.
6. Áp dụng phương pháp đơn nhiệm (Monotasking)
Trong thế giới ngày nay, việc muốn hoàn thành nhiều việc hơn thông qua đa nhiệm là điều phổ biến. Trong nhiều năm, tôi tin rằng đa nhiệm là bí quyết tối thượng để tăng năng suất. Bạn sẽ thấy tôi vừa xử lý email vừa nghe podcast, hoặc vừa xem video mới nhất từ YouTuber yêu thích trong khi làm việc. Bằng cách đó, tôi nghĩ mình đang làm được nhiều việc hơn. Trên thực tế, tôi đang phân mảnh sự chú ý của mình.
Việc chuyển sang đơn nhiệm đã thay đổi mọi thứ. Thay vì cố gắng làm năm việc cùng lúc, tôi cam kết làm một việc tại một thời điểm – và làm nó thật tốt. Dù là viết một bài báo, trả lời tin nhắn, hay thậm chí chỉ đọc một tài liệu, giờ đây tôi tập trung vào nhiệm vụ hiện tại trước khi chuyển sang nhiệm vụ tiếp theo.
Ban đầu, tôi cảm thấy mình chậm lại, nhưng theo thời gian, tôi bắt đầu nhận thấy kết quả: công việc của tôi được cải thiện, tôi mắc ít lỗi hơn và hoàn thành nhiệm vụ hiệu quả hơn. Thậm chí còn tốt hơn, tôi cảm thấy ít kiệt sức hơn vào cuối ngày. Đơn nhiệm tạo đà, làm sâu sắc sự tập trung và giúp bạn đi vào trạng thái “flow” khó nắm bắt, nơi mọi thứ đều ăn khớp.
7. Sử dụng Kỹ thuật Pomodoro
Là một trong số ít các phương pháp năng suất thực sự hiệu quả đối với tôi, Kỹ thuật Pomodoro đã tạo ra một sự thay đổi lớn. Trước khi khám phá ra nó, những ngày làm việc của tôi thường biến thành những cuộc chạy marathon bất tận, thiếu tập trung. Tôi sẽ bắt đầu với những ý định tốt nhất, nhưng vài giờ sau mới nhận ra mình hầu như chưa hoàn thành được gì trong danh sách việc cần làm. Tôi không lười biếng – tôi chỉ không quản lý sự tập trung của mình một cách hiệu quả.
Kỹ thuật Pomodoro đã giúp tôi chủ động hơn với thời gian của mình. Phương pháp này rất đơn giản: làm việc trong 25 phút, nghỉ 5 phút, và lặp lại. Sau bốn chu kỳ, bạn sẽ nghỉ dài hơn. Tuy nhiên, vì tôi là người dùng nâng cao, tôi thường đặt thời gian tập trung của mình là một giờ (hoặc 90 phút) với 15 phút nghỉ giải lao.
Những khoảng thời gian tập trung này buộc tôi phải đi sâu vào một nhiệm vụ mà không phải lo lắng về việc nó sẽ mất bao lâu. Đồng hồ tích tắc giúp tôi giữ trách nhiệm. Cấu trúc này không chỉ cải thiện năng suất mà còn cả động lực của tôi. Việc biết rằng luôn có một quãng nghỉ chỉ cách vài phút giúp tôi dễ dàng vượt qua sự kháng cự và duy trì đúng lộ trình.
Tóm lại, việc tăng cường sự tập trung trong thời đại công nghệ số không phải là việc đoạn tuyệt với các thiết bị, mà là học cách sử dụng chúng một cách thông minh. Bằng cách áp dụng những thói quen đơn giản như tắt thông báo không cần thiết, tận dụng các chế độ tập trung, nghe nhạc nền phù hợp, thiết lập ranh giới rõ ràng, loại bỏ ứng dụng gây xao nhãng, thực hành đơn nhiệm và áp dụng kỹ thuật Pomodoro, bạn có thể biến công nghệ từ nguồn gây phân tâm thành công cụ đắc lực hỗ trợ sự tập trung và hiệu suất làm việc của mình.
Mỗi người có một cách làm việc khác nhau, vì vậy không phải mọi mẹo trong hộp công cụ này đều phù hợp với bạn. Hãy thử nghiệm và xem điều gì hiệu quả và điều gì không. Bạn đã áp dụng thói quen nào để tăng cường sự tập trung của mình? Hãy chia sẻ kinh nghiệm của bạn trong phần bình luận bên dưới nhé!
