WhatsApp, ứng dụng nhắn tin phổ biến toàn cầu, vừa được Meta trang bị một tính năng mới đầy hứa hẹn: khả năng sử dụng Meta AI để tóm tắt nhanh chóng các tin nhắn chưa đọc. Meta giới thiệu đây là một tính năng tùy chọn, hoạt động trên nền tảng đám mây nhưng vẫn đảm bảo quyền riêng tư nhờ công nghệ “Private Processing”. Thoạt nghe có vẻ tiện lợi, song điều này đồng nghĩa với việc Meta AI về mặt kỹ thuật sẽ “đọc” được các cuộc trò chuyện của bạn, bất kể chúng có được mã hóa hay không. Vậy tính năng này thực sự hoạt động như thế nào và liệu nó có ảnh hưởng đến quyền riêng tư cá nhân?
Tính Năng Tóm Tắt Tin Nhắn Bằng AI Đã Cập Bến WhatsApp
Tính năng tóm tắt tin nhắn bằng AI hiện đã được triển khai cho một số người dùng tại Hoa Kỳ. Khi bạn mở một cuộc trò chuyện có tin nhắn chưa đọc, bạn sẽ thấy biểu tượng đếm tin nhắn quen thuộc đi kèm với huy hiệu AI hiển thị dòng chữ “Summarize Privately” (Tóm tắt riêng tư). Chỉ cần chạm vào huy hiệu này, nó sẽ mở rộng thành một bản tóm tắt các tin nhắn chưa đọc dưới dạng các gạch đầu dòng ngắn gọn, giúp bạn nhanh chóng nắm bắt nội dung mà không cần cuộn qua toàn bộ lịch sử trò chuyện.
Công nghệ đằng sau tính năng Tóm tắt Tin nhắn sử dụng khuôn khổ “Private Processing” của Meta. Quá trình này thực hiện các phép tính AI bên trong một Môi trường Thực thi Tin cậy (Trusted Execution Environment – TEE) được hỗ trợ bởi phần cứng trên các máy chủ đám mây của Meta. Trong môi trường biệt lập này, các tin nhắn chưa đọc của bạn sẽ được giải mã, tóm tắt bởi Meta AI, sau đó được loại bỏ ngay lập tức. Theo khẳng định của Meta, nội dung tin nhắn không bao giờ được bất kỳ nhân viên nào của Meta nhìn thấy hay lưu trữ trong bất kỳ cơ sở dữ liệu nào.
Meta AI tóm tắt tin nhắn chưa đọc trên WhatsApp với giao diện "Summarize Privately"
Mặc dù việc mã hóa đầu cuối (end-to-end encryption) vẫn bảo vệ tin nhắn của bạn trong quá trình truyền tải, việc kích hoạt “Private Processing” sẽ tạm thời gỡ bỏ lớp mã hóa này bên trong vùng bảo mật TEE để AI có thể đọc được nội dung trò chuyện. Ngoài môi trường TEE đó, mọi thứ vẫn được mã hóa hoàn toàn – ít nhất là theo những gì Meta công bố.
Đã Mã Hóa Nhưng Liệu Có Bị Lộ? Phân Tích Rủi Ro Bảo Mật
Việc xử lý AI dựa trên đám mây luôn là chủ đề gây lo ngại về quyền riêng tư. Ngay cả khi Meta khẳng định không thu thập dữ liệu trực tiếp, một môi trường TEE tưởng chừng “bất khả xâm phạm” vẫn có thể bị tấn công hoặc bị yêu cầu tiết lộ thông tin hợp pháp.
Dù Meta tuyên bố không lưu trữ các bản tóm tắt của bạn, lịch sử sao lưu của WhatsApp lại cho thấy quyền riêng tư không phải lúc nào cũng là ưu tiên hàng đầu. Cho đến tháng 9 năm 2021, các bản sao lưu trò chuyện trên iCloud và Google Drive vẫn không được mã hóa, nghĩa là bất kỳ ai có quyền truy cập vào các dịch vụ đám mây đó hoặc nhận được lệnh triệu tập đều có thể đọc toàn bộ kho lưu trữ trò chuyện của bạn.
Đây cũng không phải lần đầu tiên AI của Meta vấp phải những vấn đề liên quan đến quyền riêng tư. Gần đây, trợ lý AI của WhatsApp đã tự tin cung cấp số điện thoại cá nhân của một người dùng cho người lạ khi được hỏi thông tin về chuyến tàu. Khi bị chất vấn, AI đã né tránh, nói dối về các số “hư cấu” và chối bỏ trách nhiệm.
Ngay cả khi AI không “tích trữ” tin nhắn thực tế của bạn, nó vẫn âm thầm thu thập siêu dữ liệu (metadata). Nó theo dõi những cuộc trò chuyện bạn yêu cầu tóm tắt, tần suất bạn sử dụng tính năng này và trong ngữ cảnh nào bạn yêu cầu tóm tắt. Dữ liệu về cách sử dụng này là “mỏ vàng” cho việc phân tích hành vi người dùng, từ đó phác thảo mọi thứ từ những chủ đề gia đình nào bạn quan tâm nhất đến những cuộc trò chuyện công việc bạn đang “bỏ lơ”.
“Tùy Chọn” Hay Chiêu Trò Cán Đích Của Meta?
Meta khẳng định tính năng tóm tắt bằng AI này là tùy chọn, nhưng chúng ta đều hiểu cách các tính năng mới được triển khai trong thực tế. Một ngày nào đó, bạn sẽ nhận thấy một huy hiệu AI nhỏ trong các cuộc trò chuyện của mình; ngay sau đó, nó có thể nhấp nháy liên tục mỗi khi bạn mở ứng dụng. Các tùy chọn kiểm soát chi tiết thường nằm sâu ba cấp độ menu, vì vậy hầu hết mọi người sẽ chỉ nhấp vào “Chấp nhận” và tự hỏi tại sao ứng dụng của mình lại thay đổi. Thực tế, nó chỉ là “tùy chọn” trên danh nghĩa.
Meta AI trên WhatsApp trả lời câu hỏi về lạm phát, minh họa khả năng hiểu biết và tương tác của AI
Meta AI trên WhatsApp đưa ra gợi ý về điểm tham quan ở Paris, thể hiện tính năng hỗ trợ du lịch
Tương tự, sẽ là ngây thơ nếu nghĩ rằng điều này chỉ dừng lại ở việc tóm tắt. Một khi cơ sở hạ tầng đã được thiết lập, Meta có thể dễ dàng bổ sung các tính năng như trả lời thông minh, dịch thuật trực tiếp hoặc phân tích chéo cuộc trò chuyện dưới vỏ bọc “giúp đỡ”. Nó sẽ dần dần mở rộng tính năng ban đầu thành một bộ công cụ giám sát AI toàn diện.
Và gạt quyền riêng tư sang một bên – chúng ta đang làm gì với tư cách là con người? Bạn sẽ đọc một bản tóm tắt AI về cuộc trò chuyện riêng tư của mình, sử dụng AI để viết trả lời, sau đó AI của bạn bè tóm tắt tin nhắn AI của bạn và viết một tin nhắn mới, để bạn có thể đọc bản tóm tắt đó? Đến một lúc nào đó, đây chỉ còn là những bot trò chuyện với bot trong khi chúng ta chỉ lướt qua các bản tóm tắt.
Trước khi bạn quyết định kích hoạt tính năng này, hãy tự hỏi liệu sự tiện lợi có đáng để Meta AI có thêm cơ hội “nhòm ngó” vào các cuộc trò chuyện của bạn hay không. Tin tưởng quyền riêng tư của bạn cho một công ty có lịch sử không mấy minh bạch chưa bao giờ là một lựa chọn dễ dàng – dù những phím tắt đó có vẻ ngọt ngào đến đâu.
