Trong thời đại công nghệ số bùng nổ, chúng ta thường xuyên bắt gặp những lời quảng cáo hào nhoáng, những thuật ngữ “kêu” tai được các nhà sản xuất và cung cấp dịch vụ công nghệ sử dụng để thu hút người dùng. Từ chiếc điện thoại thông minh “chuẩn quân đội” cho đến gói cước “không giới hạn”, tất cả đều mang lại một cảm giác về chất lượng vượt trội hay ưu đãi khó cưỡng. Tuy nhiên, ít ai nhận ra rằng, đằng sau những ngôn từ marketing mạnh mẽ đó lại ẩn chứa những thông tin không rõ ràng, thậm chí là sai lệch. Mục tiêu của bài viết này là làm sáng tỏ những thuật ngữ marketing công nghệ phổ biến nhưng gây hiểu lầm, giúp bạn đọc có cái nhìn khách quan và đưa ra quyết định mua sắm sáng suốt hơn, tránh những chi phí không đáng có hay sự thất vọng về sau.
1. “Chuẩn Quân Đội” (Military-Grade): Nghe Thì Hầm Hố, Thực Chất Thế Nào?
Cụm từ “chuẩn quân đội” thường được các nhà sản xuất ốp lưng điện thoại, vỏ bảo vệ laptop hoặc các phần mềm bảo mật như VPN, ứng dụng nhắn tin an toàn sử dụng để quảng bá sản phẩm của họ có khả năng chống chịu cực tốt hoặc bảo mật dữ liệu ở mức độ cao nhất. Nghe có vẻ ấn tượng, như thể thiết bị của bạn có thể chịu được điều kiện chiến trường khắc nghiệt hoặc dữ liệu của bạn được bảo vệ như thông tin mật của quân đội.
Tuy nhiên, trong thực tế, thuật ngữ này gần như vô nghĩa. Đầu tiên, không có một tiêu chuẩn “chuẩn quân đội” nào được công nhận rộng rãi và áp dụng chung cho các sản phẩm tiêu dùng. Bất kỳ công ty nào cũng có thể tự nhận sản phẩm của mình đạt chuẩn này mà không cần trải qua một bài kiểm tra khách quan nào, khác với các tiêu chuẩn rõ ràng như khả năng chống nước IP. Thứ hai, quan niệm cho rằng “chuẩn quân đội” đồng nghĩa với chất lượng cao nhất tuyệt đối là không chính xác. Các quân đội thường ưu tiên thiết bị phải bền bỉ, dễ sử dụng và có giá thành phải chăng để có thể trang bị cho số lượng lớn binh lính, thay vì tìm kiếm những thứ đắt tiền nhất hoặc tân tiến nhất. Vì vậy, một chiếc ốp lưng “chuẩn quân đội” có thể chỉ đơn giản là đáng tin cậy nhưng không quá nổi bật – không tệ, nhưng cũng không phải là điều mà các nhà tiếp thị muốn bạn nghĩ đến.
Khi áp dụng cho phần mềm bảo mật, “mã hóa chuẩn quân đội” cũng gây hiểu lầm tương tự. Công nghệ mã hóa mà quân đội sử dụng cho thông tin mật thường là các chuẩn như AES-128 hoặc AES-256. Đây cũng chính là các giao thức mã hóa tiêu chuẩn mà trình duyệt của bạn sử dụng để bảo mật đăng nhập vào các trang web nhạy cảm, hoặc các ứng dụng nhắn tin như WhatsApp sử dụng để mã hóa đầu cuối. Không có gì đặc biệt chỉ riêng quân đội mới sử dụng, chúng là những giao thức mã hóa tiêu chuẩn và mạnh mẽ được dùng rộng rãi.
2. “Chống Nước Tuyệt Đối” (Waterproof): Lời Hứa “Ảo” Đầy Rủi Ro
Nước là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây hỏng hóc thiết bị điện tử. Do đó, sở hữu một chiếc điện thoại hay đồng hồ thông minh “chống nước tuyệt đối” nghe có vẻ rất hấp dẫn. Mặc dù thuật ngữ này không hoàn toàn sai, nhưng nó đi kèm với một cảnh báo quan trọng: không có thiết bị nào thực sự “chống nước tuyệt đối”. Trong những trường hợp nhất định, nước vẫn có thể xâm nhập vào bất kỳ thiết bị nào.
Một thuật ngữ chính xác hơn là “chống nước” (water-resistant). Có một tiêu chuẩn kiểm tra được gọi là IP (International Protection) cho biết mức độ chống bụi và chống nước của thiết bị. Chữ số thứ hai trong xếp hạng IP cho bạn biết mức độ chống nước của thiết bị, từ 0 (không chống chịu) đến 9 (chống chịu được tia nước nóng, áp lực cao).
Hầu hết các điện thoại thông minh hiện nay có xếp hạng IP về khả năng chống nước là 7 hoặc 8. Xếp hạng IPX7 có nghĩa là thiết bị có thể chịu được việc ngâm trong nước sâu một mét (3,3 feet) trong 30 phút. IPX8 cho thấy khả năng chống nước tốt hơn IPX7, và các điều kiện cụ thể thường được nhà sản xuất quy định (ví dụ: ngâm sâu hơn 1 mét).
Bạn nên luôn tìm kiếm xếp hạng IP cụ thể khi mua thiết bị, vì từ “chống nước tuyệt đối” không có một định nghĩa tiêu chuẩn rõ ràng. Bạn cũng nên cẩn thận với những tuyên bố chung chung như “swim-proof” (có thể bơi lội), đặc biệt là trên các thiết bị giá rẻ. Nếu công ty không công bố xếp hạng IP cụ thể, bạn nên coi như thiết bị đó không có khả năng chống nước đáng kể.
3. Giấy Phép “Trọn Đời” (Lifetime Licenses): Niềm Tin Đặt Nhầm Chỗ?
Trong thời đại mà các dịch vụ đăng ký theo tháng/năm đang thống trị, việc có được một giấy phép trả tiền một lần cho một ứng dụng có vẻ là một món hời lớn, một giải pháp tiết kiệm dài hạn. Tuy nhiên, nếu mọi khách hàng chỉ trả tiền một lần duy nhất, thì một công ty sẽ khó có thể duy trì doanh thu để hỗ trợ phát triển sản phẩm liên tục. Đó là lý do tại sao bạn thường thấy các ưu đãi “trọn đời” đến từ các công ty mới hoặc kém tên tuổi, những người có thể chưa nhận ra giá trị không bền vững của mô hình này đối với họ.
Vì vậy, không nên vội vàng tin vào các đăng ký “trọn đời”. Yếu tố quan trọng nhất cần nhớ là “trọn đời” ở đây thường là “trọn đời của phần mềm”, chứ không phải “trọn đời của bạn”. Chủ sở hữu có thể quyết định ngừng hoạt động ứng dụng bất cứ lúc nào, khiến giấy phép của bạn trở nên vô giá trị. Một số đăng ký “trọn đời” khác lại ghi rõ trong các điều khoản nhỏ rằng chúng chỉ có hiệu lực trong một khoảng thời gian nhất định, hoặc bạn phải gia hạn sau một vài năm.
Ngay cả khi ứng dụng vẫn hoạt động, công ty đứng sau nó có thể áp dụng nhiều chiêu trò để từ chối giấy phép “trọn đời” của bạn. Sau khi VPNSecure được mua lại, những người có giấy phép “trọn đời” đã được thông báo rằng giấy phép đó không còn được công nhận và họ phải đăng ký gói mới. Tương tự, vào năm 2019, tôi đã mua một giấy phép “trọn đời” cho ứng dụng email Mailbird. Nhưng khi công ty phát hành Mailbird 3.0, tôi được thông báo rằng phiên bản này không nằm trong giấy phép của tôi. Tôi sẽ phải trả tiền đăng ký mới nếu muốn sử dụng tất cả các tính năng của nó (nhiều tính năng trong số đó miễn phí ở phiên bản trước).
Ví dụ điển hình, khi tìm kiếm các VPN “trọn đời”, tôi tìm thấy FastestVPN – một cái tên xa lạ. Một dấu hiệu đáng ngờ ngay lập tức là đồng hồ đếm ngược giả mạo trên trang chủ cho “ưu đãi” mới nhất của họ: một “ưu đãi độc quyền chào năm mới” (vào tháng 5, thời điểm tôi truy cập). Kiểm tra các điều khoản dịch vụ của họ, không có bất kỳ đề cập nào đến gói “trọn đời”, nên không có gì đảm bảo về thời gian gói này sẽ kéo dài.
Fastest VPN quảng cáo gói trọn đời với đồng hồ đếm ngược giả mạo
Tôi đã có một giấy phép “trọn đời” cho Malwarebytes khoảng 10 năm trước và nó vẫn được công nhận. Nhưng đó là một trường hợp ngoại lệ và không phải là điều bạn nên kỳ vọng. Tốt hơn hết là bạn nên sử dụng bản dùng thử miễn phí hoặc đăng ký một tháng để xem liệu bạn có thích dịch vụ đó không, sau đó trả phí hàng năm để nhận được ưu đãi chiết khấu.
4. Gói Cước “Không Giới Hạn” (Unlimited Plans): Giới Hạn Nằm Ở Đâu?
Tương tự như giấy phép “trọn đời”, các gói cước “không giới hạn” dữ liệu di động hoặc dung lượng lưu trữ đám mây nghe có vẻ rất hấp dẫn. Tuy nhiên, hầu như luôn có một giới hạn ẩn được đề cập trong các điều khoản nhỏ.
Hầu hết các gói di động “không giới hạn” sẽ cung cấp cho bạn một lượng dữ liệu 5G tốc độ cao nhất định, sau đó giảm đáng kể tốc độ khi bạn vượt ngưỡng đó. Ví dụ, những người dùng gói Unlimited cấp thấp nhất của T-Mobile (Essentials) “có thể nhận thấy tốc độ thấp hơn so với các khách hàng khác và giảm thêm” khi họ đã sử dụng hơn 50GB dữ liệu trong một tháng.
Bạn cũng thường bị giới hạn xem video ở độ phân giải 480p trong hầu hết các trường hợp, vì vậy bạn thậm chí không được chọn cách sử dụng dữ liệu “không giới hạn” của mình. Các gói “không giới hạn” của Verizon không bao gồm dữ liệu hotspot không giới hạn trừ khi bạn trả tiền cho gói cao cấp nhất – điều đó có nghĩa là bạn sẽ cần phân bổ việc sử dụng hotspot của mình.
Các gói cước di động đắt đỏ của Verizon, minh họa cho việc "không giới hạn" đi kèm chi phí cao
Chỉ một tỷ lệ nhỏ người dùng sử dụng hơn 50GB dữ liệu di động trong một tháng, vì vậy những giới hạn này có thể không gây phiền toái cho bạn. Nhưng như chúng ta đã thấy, bạn không nhận được chính xác những gì các khẩu hiệu hấp dẫn tuyên bố.
Điều này không chỉ giới hạn ở dữ liệu di động. OneDrive từng cung cấp dung lượng lưu trữ không giới hạn cho người đăng ký Office 365, nhưng đã thay đổi chính sách này vào năm 2015. Lý do được đưa ra là “một số lượng nhỏ người dùng” đã sao lưu toàn bộ bộ sưu tập phim lên OneDrive, chiếm hàng chục terabyte. Chỉ cần một vài người dùng sử dụng quá mức đã chứng minh rằng gói này không thực sự “không giới hạn” như quảng cáo.
5. Thiết Bị “Miễn Phí” Từ Nhà Mạng (“On Us” Devices): Cái Giá Của Sự “Miễn Phí”
Các nhà mạng di động lớn như Verizon thường xuyên quảng cáo rằng nếu bạn đăng ký một trong các gói của họ, họ sẽ tặng bạn một chiếc điện thoại “miễn phí”. Và mặc dù bạn thực sự nhận được một thiết bị mà không phải trả tiền mặt ban đầu, nhưng các chi phí liên quan có nghĩa là bạn phải trả tổng cộng nhiều hơn (và bị ràng buộc vào dịch vụ của họ).
Những ưu đãi “miễn phí” này thường hoàn lại chi phí của điện thoại dưới dạng tín dụng hóa đơn trong khoảng thời gian 24 hoặc 36 tháng. Mỗi tháng, bạn sẽ thấy một khoản phí cho điện thoại và một khoản hoàn trả tương ứng trên hóa đơn của mình, khiến chiếc điện thoại không tốn phí chừng nào bạn còn sử dụng dịch vụ trong suốt thời gian cam kết.
Tuy nhiên, điều không rõ ràng bằng là bạn cần đăng ký một trong những gói cước đắt nhất để nhận được một chiếc điện thoại “miễn phí”. Ví dụ, trang chủ của Verizon quảng cáo “iPhone 16 Pro miễn phí”, với các điều khoản nhỏ làm rõ rằng ưu đãi này chỉ áp dụng cho mẫu 128GB, bạn phải đăng ký gói Unlimited Ultimate cao cấp nhất (có giá ít nhất 90 đô la/tháng chưa bao gồm thuế và phí), và phải đổi một chiếc điện thoại cũ từ các nhà sản xuất nhất định.
Quảng cáo "iPhone miễn phí" từ Verizon đi kèm điều khoản ràng buộc gói cước cao cấp và yêu cầu đổi máy cũ
Ngoài ra, công ty có quyền tăng phí hoặc chi phí dịch vụ trong suốt thời gian cam kết, vì vậy bạn sẽ bị mắc kẹt trong nhiều năm nếu họ muốn bạn trả thêm tiền. Và nếu bạn quyết định muốn chuyển sang nhà mạng khác, bạn phải thanh toán hết chi phí của điện thoại và mất bất kỳ khoản tín dụng còn lại nào từ thiết bị “miễn phí” đó.
Thông thường, bạn sẽ tiết kiệm tiền và có nhiều sự linh hoạt hơn bằng cách mua điện thoại trực tiếp từ Apple hoặc nhà sản xuất khác (trả một lần hoặc trả góp), sau đó chọn một nhà mạng MVNO (Mobile Virtual Network Operator) giá rẻ hơn như Mint Mobile.
Kết Luận
Các nhà tiếp thị sử dụng mọi loại thuật ngữ gây khó hiểu để khiến bạn chi tiêu nhiều hơn dự định, không hiểu chính xác mình đang trả tiền cho cái gì, hoặc ràng buộc bạn vào các giao dịch mua sắm trong tương lai. Rất nhiều thuật ngữ bạn thấy trong quảng cáo sản phẩm công nghệ và trên các trang mua hàng đều không có ý nghĩa rõ ràng hoặc hoàn toàn gây hiểu lầm.
Hãy luôn đọc kỹ các điều khoản nhỏ để biết chi tiết cụ thể hơn, bởi vì họ mong đợi hầu hết mọi người sẽ đưa ra quyết định nhanh chóng chỉ dựa vào tên sản phẩm hoặc mặt trước của hộp. Việc hiểu rõ những “chiêu trò” marketing này sẽ giúp bạn trở thành một người tiêu dùng thông thái, bảo vệ ví tiền và quyền lợi của mình. Bạn đã từng gặp phải những chiêu trò marketing nào? Hãy chia sẻ kinh nghiệm của bạn trong phần bình luận bên dưới!
