Khi sắm sửa một chiếc màn hình mới hoặc thay thế thiết bị cũ, tôi luôn dành thời gian để tinh chỉnh nó theo ý muốn cá nhân. Màn hình mặc định thường quá sáng, nhiệt độ màu không phù hợp, hoặc tích hợp quá nhiều tính năng xử lý hậu kỳ không cần thiết. Vì vậy, trước khi bạn bắt đầu làm việc hay đắm chìm vào thế giới game, hãy tham khảo các điều chỉnh dưới đây để khai thác tối đa tiềm năng của chiếc màn hình và có được trải nghiệm thị giác tốt nhất. Việc tối ưu cài đặt màn hình không chỉ cải thiện chất lượng hiển thị mà còn giúp bảo vệ mắt và nâng cao hiệu suất làm việc cũng như giải trí của bạn.
1. Điều Chỉnh Các Cài Đặt Hình Ảnh Cơ Bản
Trước tiên, tôi luôn bắt đầu bằng việc điều chỉnh các thông số cơ bản như độ sáng, độ tương phản, gamma và độ sắc nét của màn hình. Những cài đặt này hiếm khi vừa ý ngay khi xuất xưởng. Ví dụ, tôi làm việc trong một văn phòng với ánh sáng dịu nhẹ, nên thường để độ sáng ở mức 60-70%. Với gamma và độ tương phản, tôi thích cân bằng chúng để giữ cho các vùng tối có chiều sâu nhưng không bị đen hoàn toàn, mang lại hình ảnh sống động và chân thực.
- Độ sáng (Brightness): Kiểm soát cường độ đèn nền của màn hình. Tăng hoặc giảm thông số này sẽ làm màn hình của bạn sáng hoặc tối hơn.
- Độ tương phản (Contrast) và mức độ đen (Black levels): Điều chỉnh sự khác biệt giữa các vùng sáng và tối. Điều chỉnh những cài đặt này có thể giúp làm nổi bật các chi tiết, giúp đọc hoặc nhìn rõ hơn khi chơi game. Tuy nhiên, việc lạm dụng có thể dẫn đến mất chi tiết ở cả vùng sáng và vùng tối.
- Gamma: Điều chỉnh độ sáng của hình ảnh nhưng không điều chỉnh đèn nền màn hình. Giảm giá trị gamma sẽ làm hình ảnh sáng hơn, nhưng rất dễ mất chi tiết trong những khoảnh khắc sáng của game và phim.
- Độ sắc nét (Sharpness): Ảnh hưởng trực tiếp đến các cạnh của vật thể và văn bản trên màn hình của bạn. Một chút độ sắc nét có thể giúp tinh chỉnh chi tiết, nhưng nếu đẩy quá xa, nó có thể gây ra hiện tượng nhiễu hạt và các lỗi hình ảnh khác.
Cá nhân tôi thường giữ độ sắc nét khoảng 30-40. Bằng cách này, các chi tiết được làm rõ mà không để lại hiện tượng nhiễu. Ngoài ra, tôi cài đặt khử răng cưa (anti-aliasing) trong game ở mức rất thấp, vì tôi thường không thích sự mờ nhòe mà nó gây ra.
2. Tắt Chế Độ Ánh Sáng Xanh (Blue Light Mode)
Tôi không có ác cảm với chế độ ánh sáng xanh (nó có thể khá tiện lợi cho năng suất làm việc), và trước đây tôi từng dùng nó khi viết bài. Tuy nhiên, tôi đã chuyển sang dùng chế độ tối (dark mode) hoàn toàn. Một mặt, tôi chưa bao giờ thích tông màu cam mà chế độ này tạo ra trên mọi thứ. Nó mang lại cảm giác như tôi đang nhìn màn hình qua một chiếc kính râm vậy.
Cài đặt Night Light trên Windows để tắt ánh sáng xanh
- Trên Windows: Mở Cài đặt (Settings) > Hệ thống (System) > Màn hình (Display). Trong phần Màu sắc (Color), hãy đảm bảo rằng Night light được đặt thành Tắt (Off).
- Trên MacOS: Mở Menu Apple > Cài đặt hệ thống (System Settings) > Màn hình (Displays) > Night Shift. Bạn có thể tắt hoàn toàn, điều chỉnh cường độ hoặc thiết lập lịch trình.
Ngoài ra, bạn có thể phải tắt chế độ ánh sáng xanh trong menu hiển thị trên màn hình (OSD) của màn hình, mặc dù điều này khác nhau tùy theo từng mẫu màn hình. Tôi thường chơi game trên cùng một máy tính, và chế độ ánh sáng xanh làm giảm đáng kể chất lượng hình ảnh. Thay vì phải liên tục chuyển đổi giữa các cấu hình hoặc tắt chế độ ánh sáng xanh trong cài đặt, tôi đã loại bỏ hoàn toàn và chỉ dùng chế độ tối. Điều này tiện lợi hơn rất nhiều.
3. Thay Đổi Nhiệt Độ Màu (Color Temperature)
Tôi thường bị ám ảnh về nhiệt độ màu rất lâu sau khi mở hộp chiếc màn hình mới. Vì tôi chơi rất nhiều game PC, mục tiêu của tôi là tìm được nhiệt độ màu phù hợp với càng nhiều game càng tốt. Tôi thích nhiệt độ màu mát hơn, khoảng 5000K trở lên, vì tôi thường chơi nhiều game thế giới mở và RPG. Nhiệt độ này thêm một sắc xanh đẹp mắt cho bầu trời, khiến nó trông tự nhiên hơn.
Ví dụ, tôi không thích tông màu vàng đỏ trong tựa game Horizon Forbidden West. Với sự trợ giúp của một bản mod và nhiệt độ màu mát hơn, ánh sáng vào ban đêm trở nên đẹp lung linh dưới bầu trời xanh hơn. Bầu trời cũng không còn vẻ xám xịt nữa!
4. Cài Đặt Tần Số Quét Màn Hình (Refresh Rate)
Một chiếc màn hình mới “xịn sò” với tần số quét vượt quá 60Hz thường sẽ mặc định ở 60Hz cho đến khi bạn tự mình thay đổi. Cài đặt tần số quét màn hình của bạn phụ thuộc vào phần cứng máy tính. Bạn có bộ xử lý Intel Core i9 14900K và card đồ họa RTX Nvidia 4070 Super, chẳng hạn? Chạy game ở tốc độ trên 60 FPS hoàn toàn khả thi, vì vậy hãy điều chỉnh tần số quét màn hình của bạn lên mức cao hơn.
Hướng dẫn thay đổi tần số quét màn hình trên Windows 10
- Trên Windows: Mở Cài đặt (Settings) > Hệ thống (System) > Màn hình (Display) > Cài đặt hiển thị nâng cao (Advanced display settings). Trong menu thả xuống dưới mục Tần số quét (Refresh rate), hãy thay đổi nó sang giá trị phù hợp với nhu cầu của bạn. Ngoài ra, nếu bạn là game thủ, bật tốc độ làm mới biến thiên (variable refresh rate – VRR) sẽ giúp giảm hiện tượng xé hình, tương tự như công nghệ G-Sync của Nvidia và FreeSync của AMD.
- Trên MacOS: Mở Menu Apple > Cài đặt hệ thống (System Settings) > Màn hình (Displays) > Tần số quét (Refresh rate). Bạn sẽ thấy tùy chọn “ProMotion”, giới hạn tần số quét lên tới 120Hz.
Bạn cũng có thể thay đổi cài đặt hiển thị trên Linux, nhưng trải nghiệm của bạn sẽ khác nhau tùy thuộc vào bản phân phối Linux bạn sử dụng.
5. Thay Đổi Cài Đặt Tiết Kiệm Năng Lượng
Tôi hoàn toàn ủng hộ việc tiết kiệm năng lượng, nhưng tôi không thích một chiếc màn hình tự động điều chỉnh độ sáng. Như đã đề cập, độ sáng của màn hình tôi được cài đặt ở mức vừa phải, ngay cả khi tôi kéo rèm và để ánh sáng tự nhiên tràn vào. Tôi không cần màn hình tự điều chỉnh quá mức.
Tôi cũng không quan tâm đến các chế độ tiết kiệm năng lượng làm giảm ánh sáng xanh, ví dụ như chức năng Smart Energy Saving của LG. Tuy nhiên, điều mà tôi luôn bật là bộ hẹn giờ ngủ (sleep timers). Tôi là người hay quên, và đôi khi, tôi quên tắt màn hình khi kết thúc một ngày. Việc có một bộ hẹn giờ tự động tắt màn hình sau vài phút không hoạt động đã kéo dài đáng kể tuổi thọ của màn hình tôi. Đây cũng là cách tôi tiết kiệm năng lượng, thay vì dựa vào các tính năng như độ sáng tự động.
6. Điều Chỉnh Độ Phân Giải Và Sắp Xếp Màn Hình
Tùy thuộc vào mục đích sử dụng, bạn có thể muốn kiểm tra lại độ phân giải của màn hình. Hầu hết các màn hình đều mặc định ở độ phân giải cao nhất mà chúng có thể xuất ra, nhưng đó không phải lúc nào cũng là lựa chọn tốt nhất và có thể gây ra các vấn đề về độ phân giải. Nếu bạn là một nhà văn, việc đặt độ phân giải lên 4K không mang lại giá trị đáng kể nào. Tuy nhiên, đối với chơi game, nó chắc chắn có, miễn là bạn có phần cứng đủ mạnh để xử lý lượng điểm ảnh bổ sung đó.
Cài đặt độ phân giải màn hình trên Windows 10
- Trên Windows: Mở Cài đặt (Settings) > Hệ thống (System) > Màn hình (Display). Phần cài đặt này nằm trong mục Độ phân giải màn hình (Display resolution). Với người sử dụng nhiều màn hình như tôi, tôi cũng thích đảm bảo các màn hình của mình được sắp xếp đúng cách, bạn có thể tìm thấy tùy chọn này ở đầu trang Màn hình (Display).
- Trên MacOS: Mở Menu Apple > Cài đặt hệ thống (System Settings) > Màn hình (Displays) > Sắp xếp (Arrange). Sau đó, bạn có thể kéo các màn hình đã kết nối đến bất kỳ vị trí nào bạn muốn. Nhấp vào Hoàn tất (Done) khi đã ưng ý.
Hãy đảm bảo cài đặt độ phân giải màn hình của bạn hoạt động tốt với phần cứng và cũng phù hợp với cấu hình màn hình hiện tại của bạn.
7. Kích Hoạt Chế Độ Game (Game Mode)
Vì tôi chơi vô số thể loại game, từ cạnh tranh đến giải trí, việc kích hoạt Chế độ Game (Game Mode) để giảm độ trễ đầu vào (input lag) là tối quan trọng. Nếu bạn là một người hâm mộ lớn của các game bắn súng góc nhìn thứ nhất (FPS), độ trễ đầu vào thấp hơn có nghĩa là các hành động của bạn sẽ được thực hiện sớm hơn. Chiếc Smart TV Vizio của tôi sẽ tự động phát hiện khi một máy chơi game được bật và ngay lập tức chuyển sang Chế độ Game.
Chế độ này cũng giúp giảm hiện tượng mờ chuyển động (motion blur). Nó vốn đã rất khó chịu trong game, và màn hình có thể làm tăng thêm hiệu ứng này thông qua xử lý hậu kỳ. Chế độ Game sẽ loại bỏ điều đó, nhưng bạn cũng nên cân nhắc tắt (hoặc giảm) mờ chuyển động trong cài đặt của từng trò chơi.
Đó là tất cả — một khi tôi đã thay đổi tất cả các cài đặt này trên một chiếc màn hình mới, tôi biết nó đã sẵn sàng cho mọi tác vụ tôi muốn làm. Có thể vẫn cần một hoặc hai tuần để tinh chỉnh thêm, nhưng những cài đặt này đặc biệt hữu ích và có thể áp dụng từ màn hình này sang màn hình khác.
