Trong kỷ nguyên số bùng nổ, Trí tuệ Nhân tạo (AI) tạo sinh đang phát triển với tốc độ chóng mặt, đến mức ranh giới giữa nội dung do con người và AI tạo ra ngày càng trở nên mờ nhạt. Đặc biệt, video tạo bởi AI đã có những bước tiến vượt bậc trong vài năm qua, khiến những tác phẩm xuất sắc nhất gần như không thể phân biệt được với video thật. Tuy nhiên, vẫn còn những “kẽ hở” mà chúng ta có thể dựa vào để nhận diện chúng.
Sự xuất hiện tràn lan của video AI trên mọi nền tảng mạng xã hội, từ YouTube đến TikTok, đã đặt ra một yêu cầu cấp thiết: mỗi người dùng cần trang bị kiến thức để xác định liệu một video có phải do AI tạo ra hay không. Tại sao điều này lại quan trọng? Bởi vì video là nguồn thông tin chính yếu trong thời đại hiện nay. Để tránh tiếp nhận thông tin sai lệch và tin giả, chúng ta cần phải hiểu rõ đâu là nội dung chân thực và đâu là sản phẩm của AI. Mặc dù AI liên tục được cải thiện, nhưng vẫn còn một số “dấu hiệu nhận biết” rõ ràng mà bạn có thể tìm kiếm khi cố gắng phát hiện việc sử dụng AI.
Các Dấu Hiệu Cốt Lõi Để Nhận Biết Video Được Tạo Bởi AI
Mặc dù AI đang ngày càng thông minh hơn, những dấu hiệu sau đây vẫn là manh mối quan trọng giúp bạn phân biệt video thật và giả. Hãy nhớ rằng, không có dấu hiệu nào là tuyệt đối, và một số có thể trở nên không đáng tin cậy khi AI tiếp tục phát triển.
1. Các Lỗi Vật Lý Không Tưởng
Một trong những dấu hiệu chính cho thấy video bạn đang xem được tạo bởi AI là bất kỳ hành động nào vi phạm các định luật vật lý. Mặc dù hiệu ứng đặc biệt có thể khiến một số video hợp lệ không tuân thủ các định luật này, bạn thường có thể phân biệt được giữa hiệu ứng cố ý và những bất thường ngoài ý muốn do lỗi của AI.
Ví dụ về lỗi vật lý không tưởng bao gồm các vật thể thay đổi hướng mà không có lực bên ngoài tác động, người nhảy quá cao hoặc di chuyển như trong phim “Ma Trận”, và chất lỏng hoạt động như chất rắn (hoặc ngược lại). Những vấn đề này xuất hiện trong video do AI tạo ra là vì các mô hình trí tuệ nhân tạo chỉ dựa vào dữ liệu thay vì hiểu biết thực tế về vật lý thế giới thực.
2. Chuyển Cảnh Thiếu Mượt Mà, Phi Logic
Nếu bạn đã từng xem một video AI lỗi, bạn sẽ quen thuộc với những cảnh chuyển tiếp tệ hại. Mặc dù những video lỗi này thường làm nổi bật các cảnh chuyển tiếp hài hước hoặc vô lý, nhưng ngay cả những chi tiết tinh tế hơn cũng có thể là manh mối. Hãy tìm kiếm các hình ảnh hoặc đối tượng biến đổi thành những thứ khác, điều mà không thể xảy ra trong đời thực.
Một ví dụ rõ ràng về chuyển cảnh tệ hại bao gồm các cảnh cắt ghép vô nghĩa, gây khó chịu cho người xem. Khi con người quay phim, họ sẽ đảm bảo rằng các cảnh cắt có ý nghĩa nhất định về mặt kể chuyện, trong khi đó, một mô hình AI tạo sinh lại không quan tâm đến điều này mà sẽ tạo ra chúng một cách ngẫu nhiên. Điều này là do cách AI tạo video từng khung hình một, không có logic được áp dụng trừ khi các lệnh của con người đủ chi tiết để đảm bảo một câu chuyện được tuân theo.
3. Biểu Cảm Và Chuyển Động Khuôn Mặt, Cơ Thể Người Bất Thường
Gương mặt người trong video AI với biểu cảm không tự nhiên và ánh mắt vô hồn
Biểu cảm của con người rất khó sao chép, khiến chúng trở thành một trong những dấu hiệu nhận biết tốt nhất khi xác minh video có được tạo bằng AI hay không. Chúng ta luôn quan sát nhau và nhận thấy các biểu cảm hình thành trên khuôn mặt người khác, vì vậy chúng ta biết những manh mối tinh tế cần tìm. Trí tuệ nhân tạo tạo sinh vẫn chưa hoàn toàn hiểu được những sắc thái liên quan đến biểu cảm và cảm xúc của con người, chứ đừng nói đến việc phát triển kỹ năng để tái tạo chúng.
Trong video do AI tạo ra, những vấn đề này bộc lộ theo cả cách rõ ràng và tinh tế. Chuyển động là cách dễ nhận thấy nhất, vì cánh tay hoặc chân người vung vẩy (ví dụ) sẽ ngay lập tức khiến não bạn nhận ra có điều gì đó “không ổn”. Các ví dụ ít rõ ràng hơn nhưng vẫn đáng chú ý là miệng co giật, nháy mắt không tự nhiên, và biểu cảm thay đổi quá đột ngột từ cực đoan này sang cực đoan khác.
4. Chi Tiết Nền Mờ Ảo, Nhiễu Hoặc Sai Lệch
Trong khi video do con người quay sẽ ghi lại toàn bộ cảnh trong khung hình, AI thường bỏ qua phần nền, thay vào đó tập trung vào việc làm cho chủ thể chính chính xác. Tuy nhiên, điều đó mang lại cho chúng ta một cách đơn giản để phát hiện liệu video có được tạo bằng AI hay không. Hãy nhìn ra ngoài chủ thể ở tiền cảnh, và xem điều gì đang xảy ra ở hậu cảnh. Nó có thể là vô nghĩa, nhưng cũng có khả năng bao gồm các kết cấu mờ, lỗi xé hình (tearing) hoặc các hiện vật khác không nên có ở đó.
Những người sử dụng AI để tạo video sẽ rất tập trung vào việc làm cho chủ thể chính xác, nhưng sẽ không mấy quan tâm đến những gì đang diễn ra ở hậu cảnh. Mặc dù các mô hình AI chuyển văn bản thành video sẽ cố gắng hết sức để tạo ra những hình nền phù hợp, nhưng chúng lại gặp khó khăn trong việc loại bỏ nhiễu hình ảnh. Vì vậy, bạn có thể thấy các kết cấu bị nhấp nháy hoặc cây cối bị rung lắc. Và những dấu hiệu nhận biết này có thể xuất hiện trong một số khung hình nhưng không xuất hiện ở những khung hình khác.
5. Sự Không Khớp Giữa Hành Động Và Cảm Xúc
Nếu chủ thể chính của video bạn đang xem là một con người, hãy tìm kiếm sự không khớp giữa những gì đang được thực hiện (do họ hoặc tác động đến họ) và những cảm xúc mà họ đang thể hiện. Thông thường, hai yếu tố này sẽ có sự lệch lạc tinh tế, và đôi khi, rất rõ ràng. Ví dụ, nếu ai đó đang gặp nguy hiểm nhưng lại có một nụ cười ngây ngô, thờ ơ trên khuôn mặt, đó là một sự không khớp hoàn toàn.
Mặc dù AI xử lý tốt việc tạo ra người và vật thể trong các nét vẽ tổng quát, nhưng khi chúng cố gắng thể hiện cử động môi hoặc biểu cảm trên khuôn mặt của ai đó, chúng thường còn nhiều thiếu sót. Điều này là do AI gặp khó khăn khi xử lý các chi tiết nhỏ. Việc thể hiện cảm xúc con người một cách chính xác là cực kỳ khó khăn đối với các mô hình AI dựa vào dữ liệu được cung cấp chứ không phải bất kỳ sự hiểu biết tự nhiên nào về sắc thái và ý nghĩa.
6. Trình Tự Sự Kiện Vô Lý, Phi Thực Tế
Cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng trong danh sách các dấu hiệu nhận biết rõ ràng khi quyết định xem video bạn đang xem có phải là AI hay không là các trình tự vô lý. Một lần nữa, những vấn đề này xuất hiện trong nhiều ví dụ về video AI kém chất lượng được chia sẻ rộng rãi trên mạng xã hội. Trình tự vô lý là những câu chuyện không có ý nghĩa. Nếu bạn tự hỏi tại sao và làm thế nào điều gì đó trong video lại xảy ra, thì rất có thể đó là AI.
Một ví dụ kinh điển về trình tự vô lý là Will Smith ăn mì spaghetti. Mặc dù Smith có thể ăn mì spaghetti trong đời thực, nhưng anh ấy khó có thể ngấu nghiến nó như thường thấy trong các video AI này (mặc dù sự khác biệt giữa video AI ban đầu và các mô hình mới nhất, như Veo 3, là đáng kinh ngạc). Một ví dụ khác tôi đã thấy nhiều lần là Gordon Ramsay nấu ăn trong bếp, khi anh ta tự nấu mình, đốt cháy mọi thứ xung quanh và làm nhiều điều khác hoàn toàn vô nghĩa.
Lời Khuyên Tổng Thể: Hãy Tin Vào Trực Giác Của Bạn
Mặc dù trên đây là tất cả những điều cụ thể cần tìm kiếm, nhưng điều quan trọng nhất khi cố gắng phát hiện video do AI tạo ra là hãy tin vào trực giác của bạn. Con người có trực giác tuyệt vời, miễn là họ chọn sử dụng nó. Giống như việc bạn không nên tin mọi thứ bạn đọc trên mạng, bạn cũng không nên chỉ chấp nhận rằng một video là thật như nó vốn có. Bởi vì, ngày càng có nhiều video được tạo ra bởi AI nhờ vào các công cụ tạo video AI tuyệt vời và những lệnh chi tiết từ các kỹ sư AI lành nghề.
Sự trỗi dậy của AI thật không may đã trùng hợp với sự suy giảm khả năng tập trung của người dân nói chung. Vì vậy, chúng ta cần phải nhận thức được rằng nhiều người sẽ không đủ chú ý đến những gì họ đang xem để phát hiện ra video do AI tạo ra, đây là một vấn đề lớn. Vì vậy, hãy chú ý đến video bạn đang xem và tin vào trực giác của mình khi làm như vậy. Và hãy luôn nhớ rằng, nếu nó trông quá tốt để tin là thật, thì có lẽ đúng là như vậy.
Trong thế giới công nghệ phát triển không ngừng, việc trang bị kiến thức để nhận biết video AI là kỹ năng thiết yếu để bảo vệ bản thân khỏi thông tin sai lệch. Hãy luôn cảnh giác, đặt câu hỏi và dựa vào những dấu hiệu chúng tôi đã chia sẻ. Đừng quên chia sẻ bài viết này với bạn bè và người thân để cùng nhau xây dựng một cộng đồng số minh bạch và đáng tin cậy hơn!
