Trí tuệ nhân tạo (AI) đang dần len lỏi vào mọi ngóc ngách của thế giới internet, từ việc trả lời các truy vấn tìm kiếm, gợi ý ứng dụng tải xuống cho đến việc quyết định email nào xứng đáng nhận được sự chú ý của bạn. Sự tiện lợi mà AI mang lại là không thể phủ nhận, nhưng liệu bạn đã bao giờ tự hỏi liệu sự giúp đỡ này có luôn đi kèm với độ chính xác và an toàn tuyệt đối? Thực tế cho thấy, chỉ vì AI “nghe có vẻ hữu ích” không có nghĩa là nó luôn biết chính xác điều mình đang làm, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghệ và bảo mật trực tuyến. Việc tin tưởng mù quáng vào các công cụ AI có thể tiềm ẩn những rủi ro đáng kể, dẫn đến việc tải về phần mềm độc hại hoặc bị lừa đảo trực tuyến.
Gemini và Mối Nguy Từ Liên Kết Tải Xuống Độc Hại
Trong một thử nghiệm gần đây, tôi đã yêu cầu Gemini tìm kiếm và cung cấp các liên kết tải xuống trực tiếp cho các ứng dụng ghi màn hình. Thoạt nhìn, danh sách gợi ý mà Gemini đưa ra trông khá hợp lý, nhưng một trong số đó lại dẫn đến trang Softonic. Nếu bạn là người dùng internet lâu năm hoặc có chút kiến thức về bảo mật, Softonic chắc chắn là một cái tên quen thuộc—và không theo hướng tích cực.
Softonic là một trang web nổi tiếng với việc đóng gói lại các ứng dụng phổ biến vào trình cài đặt riêng của họ, thường đi kèm với các phần mềm không mong muốn như adware (phần mềm quảng cáo), browser hijacker (phần mềm thay đổi trình duyệt) hoặc các loại mã độc khác. Mặc dù bị cộng đồng công nghệ coi là không đáng tin cậy, Softonic vẫn sử dụng các chiến thuật SEO mạnh mẽ để xuất hiện gần đầu các kết quả tìm kiếm của Google. Đáng báo động hơn, giờ đây chúng còn xuất hiện trong các câu trả lời do AI tạo ra, như trường hợp của Gemini.
Màn hình hiển thị kết quả Gemini đề xuất OBS Studio với liên kết tải từ Softonic, minh họa rủi ro tải phần mềm từ nguồn không đáng tin cậy.
Tôi đã nhận ra ngay vấn đề vì kinh nghiệm lướt web đã chỉ ra Softonic là một “cờ đỏ”. Tuy nhiên, đối với những người dùng ít am hiểu công nghệ, chẳng hạn như cha mẹ tôi, hoặc bất kỳ ai chỉ đơn thuần muốn tìm một ứng dụng ghi màn hình, họ có thể sẽ không suy nghĩ nhiều. Họ sẽ tin tưởng Gemini cung cấp các liên kết an toàn, nhấp vào kết quả đầu tiên và vô tình cài đặt các phần mềm rác hoặc thậm chí là mã độc vào máy tính của mình. Điều đáng lo ngại nhất là các công cụ AI thường có giọng điệu rất tự tin và chính thống, khiến người dùng dễ dàng bị lừa nếu đang vội hoặc không quá quen thuộc với các kiến thức kỹ thuật.
Google AI Overviews: Khi Sự Tiện Lợi Biến Thành Rủi Ro
Nếu bạn đã từng tìm kiếm thông tin trên Google gần đây, chắc hẳn bạn đã thấy những khối văn bản lớn xuất hiện ở đầu trang, cố gắng trả lời ngay lập tức câu hỏi của bạn. Đó chính là AI Overviews. Chúng được tự động tạo ra bởi một mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) và tổng hợp thông tin từ khắp nơi trên web, tương tự như cách Gemini hoạt động, nhưng được tích hợp trực tiếp vào Google Search.
Màn hình máy tính xách tay hiển thị Google AI Overview trả lời truy vấn tìm kiếm, cho thấy cách AI có thể cung cấp thông tin tổng quan.
Dù có vẻ tiện lợi, việc tin tưởng hoàn toàn vào các kết quả này không phải lúc nào cũng là ý hay. Đã có những trường hợp AI Overview liên kết người dùng đến các trang web mờ ám hoặc hoàn toàn giả mạo. Một số trang web này trông giống như cửa hàng trực tuyến hoặc dịch vụ hợp pháp, nhưng mục đích thực sự là lừa đảo tiền hoặc dụ dỗ bạn cài đặt phần mềm độc hại.
Vấn đề lớn hơn là điều này đang xảy ra bên trong Google – một nền tảng mà hầu hết mọi người vẫn hoàn toàn tin tưởng. Không giống như các LLM khác nơi người dùng vẫn còn khá thận trọng, nhiều người thậm chí còn không nhận ra rằng các kết quả tìm kiếm hàng đầu này được tạo ra bởi AI, do đó họ nhấp vào mà không chút do dự. May mắn thay, có một vài cách giải quyết không chính thống nếu bạn muốn tắt AI Overviews, mặc dù chúng không phải là dễ thực hiện nhất. Tuy nhiên, việc này có thể đáng cân nhắc nếu bạn muốn dựa vào các liên kết và nguồn thực tế thay vì phụ thuộc vào một thứ có thể đưa ra thông tin sai lệch nguy hiểm.
Không Chỉ Google: Các Trợ Lý AI Khác Cũng Mắc Lỗi Nghiêm Trọng
Thật không may, Google không phải là đơn vị duy nhất gặp khó khăn với những vấn đề này. Mặc dù Apple Intelligence bị đánh giá là chưa thực sự ấn tượng về tính năng, nhưng hóa ra một số chức năng của nó có thể thực sự nguy hiểm. Một ví dụ điển hình là tính năng Priority Messages (Tin nhắn ưu tiên) trong ứng dụng Mail. Nó được thiết kế để đưa những cảnh báo quan trọng nhất lên đầu danh sách email của bạn, giúp bạn không bỏ lỡ bất kỳ điều gì cần thiết.
Tuy nhiên, đã có những trường hợp tính năng này đánh dấu các email lừa đảo (phishing emails) từ các ngân hàng giả mạo là “quan trọng”, mà không hề kiểm tra xem người gửi có đáng ngờ hay tin nhắn có bất kỳ dấu hiệu đỏ nào không. Đối với một tính năng được tạo ra để giúp cuộc sống của bạn dễ dàng hơn, đây là một sự bỏ sót lớn. Thực tế này đã buộc tôi phải tắt hoàn toàn Apple Intelligence trên iPhone của cha mẹ mình để đảm bảo an toàn.
Mối lo ngại lớn hơn là sự tin tưởng mù quáng mà mọi người đặt vào các tính năng như vậy. Nếu điện thoại của bạn nói rằng điều gì đó quan trọng, bạn có xu hướng tin điều đó. Và sự tin tưởng này có thể dễ dàng bị lợi dụng khi các công cụ do AI điều khiển thậm chí không thể nhận ra những điều cơ bản – như một email ngân hàng rõ ràng là giả mạo. Những sai lầm này có vẻ nhỏ, nhưng chúng có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng trong thế giới thực nếu không được xử lý đúng cách.
Làm Sao Để Bảo Vệ Bản Thân Khỏi Rủi Ro AI Trực Tuyến?
Điều quan trọng nhất là bạn không nên tin tưởng mù quáng vào bất kỳ liên kết hoặc phản hồi nào mà AI cung cấp. Dù đó là Gemini, ChatGPT hay thậm chí là Perplexity, hãy coi mọi gợi ý là một điểm khởi đầu, chứ không phải là câu trả lời cuối cùng. Theo kinh nghiệm của tôi, Perplexity chắc chắn tốt hơn hầu hết các công cụ khác trong việc trích dẫn nguồn và liên kết đến các trang web đáng tin cậy, nhưng nó cũng không phải là hoàn hảo tuyệt đối.
Giao diện trang web Perplexity đang mở trên trình duyệt, minh họa công cụ AI có khả năng trích dẫn nguồn rõ ràng hơn.
Nếu bạn đang tìm kiếm một ứng dụng, hãy luôn cố gắng tải xuống từ các cửa hàng ứng dụng chính thức như App Store, Google Play Store hoặc trực tiếp từ trang web chính thức của nhà phát triển, thay vì yêu cầu trợ lý AI tìm liên kết tải xuống cho bạn. Tương tự, nếu bạn đang mua sắm trực tuyến hoặc tra cứu thông tin liên quan đến dữ liệu nhạy cảm, hãy dành thêm một phút để kiểm tra xem bạn đang được chuyển hướng đến đâu. Hoặc tốt hơn nữa, hãy tự tìm kiếm trang web chính thức bằng cách gõ địa chỉ trực tiếp.
Ngoài ra, hãy ghi nhớ rằng không nên nhấp vào kết quả đầu tiên chỉ vì nó xuất hiện từ AI. Nó có thể trông đáng tin cậy, nhưng điều đó không phải lúc nào cũng đúng. Vẫn có rất nhiều công dụng tốt cho các trợ lý AI, chẳng hạn như cung cấp các tổng quan nhanh, sắp xếp suy nghĩ của bạn hoặc giúp đỡ với các câu hỏi hàng ngày. Nhưng khi liên quan đến tiền bạc, tải xuống ứng dụng hoặc thông tin cá nhân, bạn cần chậm lại và tự mình kiểm tra kỹ lưỡng để đảm bảo an toàn tuyệt đối.
Kết Luận
Trí tuệ nhân tạo đang định hình lại cách chúng ta tương tác với thế giới kỹ thuật số, mang lại nhiều tiện ích nhưng cũng tiềm ẩn không ít rủi ro, đặc biệt là trong lĩnh vực bảo mật thông tin và phần mềm độc hại. Các trường hợp thực tế từ Gemini, Google AI Overviews và Apple Intelligence đã cho thấy rằng việc tin tưởng mù quáng vào AI có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, từ việc cài đặt mã độc đến nguy cơ bị lừa đảo tài chính.
Để bảo vệ bản thân và giữ an toàn trực tuyến, mỗi người dùng cần trang bị cho mình tư duy phản biện và không ngừng nâng cao kiến thức về công nghệ. Hãy luôn coi các phản hồi từ AI là thông tin tham khảo ban đầu, kiểm tra kỹ lưỡng nguồn gốc của mọi liên kết và chỉ tải ứng dụng từ các nền tảng chính thức. Sự cảnh giác chính là chìa khóa để khai thác tối đa lợi ích của AI mà vẫn giữ được sự an toàn cho dữ liệu và thiết bị của bạn. Hãy luôn là người dùng thông thái và chủ động bảo vệ mình trên không gian mạng! Chia sẻ bài viết này để giúp cộng đồng người dùng công nghệ cùng nâng cao nhận thức về rủi ro khi tin tưởng AI nhé!
