Kết nối internet tại một quán cà phê yêu thích hay sân bay đông đúc thông qua Wi-Fi công cộng thường mang lại cảm giác tiện lợi, nhưng cũng không ít người lo ngại về những rủi ro bảo mật tiềm ẩn. Nhiều người thường hình dung ra kịch bản tồi tệ nhất, rằng tài khoản ngân hàng có thể bị rút sạch chỉ sau vài phút kết nối. Tuy nhiên, thực tế về mối đe dọa từ Wi-Fi công cộng không hoàn toàn như những gì chúng ta thường nghĩ. Dù không phải lúc nào cũng là mối nguy hiểm trực tiếp như lo sợ, vẫn có những rủi ro đáng kể mà người dùng cần nhận thức rõ để bảo vệ thông tin cá nhân và dữ liệu của mình. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về mức độ an toàn thực sự của Wi-Fi công cộng và cung cấp các biện pháp hiệu quả để bạn có thể lướt web một cách an tâm.
Những Hiểu Lầm Phổ Biến Về An Toàn Wi-Fi Công Cộng
Khi nhắc đến Wi-Fi công cộng, nhiều người ngay lập tức hình dung về những hacker đang chực chờ để đánh cắp dữ liệu của họ. Tuy nhiên, phần lớn các ứng dụng và website hiện đại đã được trang bị các biện pháp bảo vệ tích hợp như mã hóa HTTPS. Lớp mã hóa này đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ các thông tin nhạy cảm của bạn, từ tin nhắn, thông tin đăng nhập cho đến chi tiết mua sắm trực tuyến, giúp chúng không bị lộ ra ngoài. Nhờ đó, việc một người nào đó ở gần bạn có thể dễ dàng chặn đứng mật khẩu ngân hàng hay tin nhắn mạng xã hội của bạn là điều rất khó xảy ra.
Tuy nhiên, vẫn có một số hạn chế. Mặc dù mã hóa HTTPS bảo vệ phần lớn các hoạt động giao tiếp của bạn với các trang web lớn, nhưng nó không thể che giấu mọi chi tiết. Ví dụ, thiết bị của bạn vẫn có thể tiết lộ các trang web bạn truy cập thông qua các yêu cầu DNS. Ngoài ra, một số dịch vụ trực tuyến nhỏ hơn vẫn chưa áp dụng các biện pháp mã hóa phù hợp. Mặc dù những điều này có thể gây phiền toái, nhưng chúng thường không nghiêm trọng như nhiều người vẫn nghĩ về nguy cơ bị hack trên Wi-Fi công cộng.
Bản thân công nghệ Wi-Fi nhìn chung là an toàn để sử dụng. Vấn đề thực sự nảy sinh khi người dùng không kiểm tra kỹ tính xác thực của mạng hoặc cơ sở mà họ đang kết nối. Các hacker thường giăng bẫy bằng cách thiết lập một điểm truy cập giả mạo, hay còn gọi là mạng “Evil Twin” (song trùng ác quỷ), mô phỏng tên mạng hợp pháp của một doanh nghiệp hoặc dịch vụ. Mặc dù nhiều điểm truy cập giả mạo có thể được nhận diện, nhưng những kẻ tấn công thường dựa vào sự vội vàng và thiếu cảnh giác của người dùng để dụ dỗ nạn nhân. Vì những điểm phát Wi-Fi này được thiết lập hoàn toàn bởi hacker, chúng có quyền kiểm soát cao hơn nhiều đối với tất cả dữ liệu ra vào mạng của mình. Đây chính là lúc việc kết nối vào Wi-Fi công cộng trở thành một rủi ro thực sự đối với quyền riêng tư và bảo mật của bạn.
Khi Nào Wi-Fi Công Cộng Trở Thành Rủi Ro Thực Sự?
Mối nguy lớn nhất của Wi-Fi công cộng thường xuất hiện ở những địa điểm như sân bay, khách sạn và nhà ga. Những nơi này thu hút lượng lớn khách du lịch, sinh viên hoặc nhân viên có nhu cầu truy cập internet nhanh chóng. Nhiều người thường kết nối mà không kiểm tra kỹ xem mạng đó có xác thực hay không.
Một khảo sát từ Statista đã làm nổi bật vấn đề này. Bốn trong mười người dùng Wi-Fi công cộng cho biết họ đã gặp phải sự cố vi phạm hoặc rò rỉ dữ liệu khi sử dụng mạng chia sẻ. Quán cà phê và phòng chờ sân bay thường ghi nhận nhiều trường hợp nhất, phần lớn là do người dùng có xu hướng chọn mạng có tín hiệu mạnh nhất. Kẻ tấn công lợi dụng lỗ hổng này bằng cách sử dụng các thiết bị phát Wi-Fi của riêng chúng để tạo ra các mạng giả mạo. Một khi bạn kết nối, chúng có thể chặn hoạt động internet của bạn và chèn các cổng đăng nhập giả mạo để thu thập thông tin tài khoản của bạn.
Biểu đồ Statista về các địa điểm phổ biến xảy ra rò rỉ dữ liệu khi sử dụng Wi-Fi công cộng tại Hoa Kỳ, nhấn mạnh quán cà phê và sân bay.
Không chỉ dừng lại ở việc đọc trộm những gì bạn gõ. Một số hacker còn lợi dụng Wi-Fi công cộng để chiếm quyền các phiên truy cập đang mở của bạn (session hijacking). Bạn đăng nhập vào một tài khoản, và chúng sẽ lẻn vào phiên làm việc của bạn để mạo danh bạn, đôi khi không cần đến mật khẩu của bạn. Loại tấn công chiếm quyền phiên này đặc biệt dễ xảy ra khi các trang web không sử dụng các biện pháp bảo mật được cập nhật. Hầu hết các cuộc tấn công đều thành công vì người dùng đang vội vàng hoặc quá mất tập trung, chứ không phải vì bản thân bảo mật Wi-Fi yếu kém.
Các Bước Bảo Vệ Kết Nối Của Bạn Trên Wi-Fi Công Cộng
Bạn không cần phải hoàn toàn tránh xa Wi-Fi công cộng. Điều bạn cần là xây dựng những thói quen giúp bạn đi trước những kẻ lừa đảo.
Đầu tiên, hãy luôn sử dụng mã QR được cung cấp bởi địa điểm hoặc voucher Wi-Fi hotspot nếu có thể trước khi kết nối. Những phương pháp này đảm bảo bạn có được thông tin mạng chính thức trực tiếp từ nguồn. Nếu không có sẵn, hãy hỏi nhân viên về tên Wi-Fi chính xác trước khi cố gắng kết nối. Các mạng giả mạo dựa vào việc bạn chọn nhanh chóng, vì vậy hãy dành vài giây để chắc chắn. Khi kết nối, hãy cố gắng tắt tùy chọn kết nối tự động và chia sẻ tệp nếu có thể để tăng cường bảo mật.
Menu cài đặt Wi-Fi trên iPhone với một chiếc MacBook ở phía sau, minh họa cách người dùng lựa chọn và kết nối mạng không dây.
Mạng riêng ảo (VPN) cung cấp khả năng bảo vệ còn mạnh mẽ hơn. Chúng hoạt động như một đường hầm an toàn giữa thiết bị của bạn và các trang web bạn truy cập, mã hóa mọi thứ trong quá trình truyền tải. Nếu bạn vô tình tham gia một điểm phát sóng giả mạo, dữ liệu của bạn vẫn sẽ trông như vô nghĩa đối với kẻ tấn công. Đó là lý do tại sao việc sử dụng VPN tiếp tục tăng trưởng trên toàn thế giới, đặc biệt trong số những người thường xuyên đi lại hoặc làm việc từ xa. Tuy nhiên, không phải tất cả các VPN đều như nhau. Các nhà cung cấp VPN miễn phí có thể sử dụng địa chỉ IP của bạn, ghi lại hoạt động của bạn hoặc làm rò rỉ thông tin chi tiết cá nhân của bạn. Luôn chọn một dịch vụ uy tín và kích hoạt chế độ HTTPS Only để ngăn chặn việc truy cập các trang web rủi ro không bảo mật kết nối của bạn. Mặc dù vậy, trong một số trường hợp, sử dụng VPN miễn phí vẫn tốt hơn là không có biện pháp bảo vệ nào.
Các cổng đăng nhập (login portal) cũng là một bãi mìn tiềm ẩn. Hãy cẩn trọng với bất kỳ trang nào yêu cầu thông tin tài khoản mạng xã hội, email hoặc thẻ tín dụng để có được quyền truy cập cơ bản. Nhiều mạng công cộng chính thống chỉ yêu cầu một mã đơn giản từ biên lai của bạn hoặc số phòng. Hãy bỏ qua bất cứ điều gì cảm thấy quá xâm phạm hoặc yêu cầu thông tin nhạy cảm không liên quan đến mạng.
Bất cứ khi nào có thể, hãy trì hoãn việc xử lý các công việc mang tính bảo mật cao, như giao dịch ngân hàng, mua sắm trực tuyến hoặc quản lý hồ sơ khách hàng, cho đến khi bạn có kết nối đáng tin cậy tại nhà hoặc sử dụng dữ liệu di động của mình. Nếu bạn bắt buộc phải sử dụng Wi-Fi công cộng cho các hoạt động này, hãy dành một chút thời gian để kiểm tra kỹ địa chỉ web và tìm biểu tượng khóa trong trình duyệt của bạn. Biểu tượng này cho biết rằng trang web đang sử dụng mã hóa an toàn.
Việc cập nhật thiết bị thường xuyên cũng rất quan trọng. Các nhà sản xuất thiết bị nhanh chóng vá các lỗ hổng bảo mật, nhưng những bản vá đó chỉ có tác dụng nếu bạn đã cài đặt chúng. Hãy chạy các bản cập nhật trước khi bạn đi du lịch, chứ không phải sau khi đã hạ cánh ở một thành phố mới.
Wi-Fi công cộng tự bản thân nó không phải là mối đe dọa thường xuyên. Rủi ro thực sự nằm ở cách chúng ta sử dụng nó. Khách du lịch bận rộn và sinh viên thường nhấp vào kết nối trước khi kiểm tra, tạo cơ hội hoàn hảo cho kẻ tấn công. Hacker tận dụng sự vội vàng này bằng cách thiết lập các mạng giả mạo rất thuyết phục chỉ với thiết bị giá rẻ. Ngày nay, nhiều hacker sử dụng các thủ thuật kỹ thuật xã hội hơn là tấn công trực tiếp vào thiết bị. Lần tới khi bạn muốn kết nối Wi-Fi miễn phí, hãy tạm dừng một chút và đảm bảo bạn đang kết nối với một mạng hợp pháp – sự cẩn trọng hơn có thể cứu dữ liệu của bạn khỏi bị xâm phạm.
