Trong thời đại số hóa, smartphone đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày, chứa đựng vô vàn thông tin cá nhân và tài sản kỹ thuật số quan trọng. Cũng giống như máy tính và laptop, điện thoại thông minh của bạn không tránh khỏi nguy cơ bị nhiễm phần mềm độc hại (malware) nếu không được bảo vệ đúng cách. Tuy nhiên, việc giữ an toàn cho chiếc smartphone của bạn không hề phức tạp như bạn nghĩ. Chỉ với một vài thay đổi đơn giản trong thói quen sử dụng và cài đặt bảo mật, bạn hoàn toàn có thể chủ động phòng tránh các mối đe dọa, giữ cho thiết bị luôn hoạt động an toàn và ổn định.
Bài viết này của thuthuatmeohay.com sẽ đi sâu vào 5 mối đe dọa phổ biến nhất đối với smartphone hiện nay, từ những thông báo lừa đảo cho đến các trang web độc hại, đồng thời cung cấp các phương pháp phòng tránh và xử lý hiệu quả. Mục tiêu là giúp bạn tăng cường khả năng nhận diện và chống lại các cuộc tấn công mạng, bảo vệ smartphone của mình khỏi malware và các rủi ro bảo mật khác.
1. Truy Cập Website Không An Toàn
Không phải tất cả các website trên internet đều được tạo ra như nhau, và việc biết cách phân biệt một trang web an toàn với một trang web độc hại là vô cùng quan trọng để bảo vệ smartphone của bạn khỏi malware. Các trang web giả mạo là một trong những nguồn lây nhiễm phần mềm độc hại phổ biến nhất, đồng thời có thể dẫn đến các mối đe dọa bảo mật khác như phần mềm gián điệp (spyware).
Bạn có thể nhận diện các website tiềm ẩn nguy hiểm thông qua một số dấu hiệu sau:
- Không có chứng chỉ SSL: Dù biểu tượng ổ khóa (padlock) có thể không còn hiển thị rõ ràng trên thanh URL của trình duyệt, bạn vẫn có thể kiểm tra xem kết nối có an toàn (HTTPS) hay không thông qua các tùy chọn cài đặt của trình duyệt. Một trang web không sử dụng HTTPS có nguy cơ cao hơn.
- Tên miền bị sai chính tả: Các trang web lừa đảo thường cố gắng giả mạo các trang web hoặc công ty nổi tiếng bằng cách sử dụng tên miền có lỗi chính tả nhỏ hoặc biến thể tương tự (ví dụ:
googIe.comthay vìgoogle.com). - Thời gian tải trang dài bất thường: Các trang web độc hại hoặc được thiết kế kém chất lượng có thể mất nhiều thời gian để tải, đây cũng là một dấu hiệu đáng ngờ.
Tốt nhất là bạn nên tránh xa các trang web này bằng mọi giá. Nếu bạn vô tình truy cập vào một trang web đáng ngờ, hãy đóng trang đó ngay lập tức mà không nhấp vào bất kỳ đâu và cân nhắc kiểm tra thiết bị của mình xem có phần mềm không mong muốn nào đã bị cài đặt hay không.
2. Tải Ứng Dụng Không An Toàn
Nhiều người dùng thường tin rằng mọi ứng dụng có trên App Store (iOS) và Google Play (Android) đều an toàn tuyệt đối. Mặc dù phần lớn là đúng, nhưng bạn vẫn không được bảo vệ 100% khỏi nguy cơ tiềm ẩn. Các ứng dụng không an toàn là mối nguy hiểm hiển nhiên, nhưng ngay cả những chương trình đã bị “bỏ rơi” (không còn được nhà phát triển hỗ trợ và cập nhật) cũng tiềm ẩn rủi ro bảo mật nghiêm trọng.
Các ứng dụng đã lâu không được cập nhật là mục tiêu hàng đầu cho malware và các mối đe dọa khác, vì chúng có thể chứa các lỗ hổng bảo mật chưa được vá, dễ dàng bị khai thác để truy cập dữ liệu, tài khoản và nhiều hơn nữa. Bạn nên thường xuyên kiểm tra các ứng dụng trên thiết bị của mình để đảm bảo rằng nhà phát triển vẫn tiếp tục phát hành các bản cập nhật. Đồng thời, hãy luôn kiểm tra kỹ các đánh giá của người dùng trước khi tải xuống bất kỳ ứng dụng nào để xác nhận độ an toàn của chúng.
Bạn cũng cần hết sức thận trọng khi cài đặt phần mềm từ các nguồn bên thứ ba (third-party software) trên smartphone. Các cửa hàng ứng dụng không chính thức (third-party app stores) có thể không có các quy trình kiểm duyệt nghiêm ngặt như App Store và Google Play, điều này tiềm ẩn nguy cơ cao hơn cho thiết bị của bạn. Mặc dù Apple đã từng ngăn chặn việc cài đặt ứng dụng từ bên ngoài trong nhiều năm và chỉ thay đổi gần đây (từ tháng 3/2024), trong khi Android luôn cho phép cài đặt ứng dụng qua sideloading, nhưng quy trình này nhìn chung vẫn đi kèm với những rủi ro đáng kể. Ngay cả khi có một số lựa chọn thay thế Google Play tốt hơn, việc tải ứng dụng không rõ nguồn gốc luôn cần được cân nhắc kỹ lưỡng.
3. Phần Mềm Lỗi Thời và Chưa Cập Nhật
Có thể bạn đang sử dụng phần mềm lỗi thời trên điện thoại mà không hề hay biết. Điều này không chỉ áp dụng cho hệ điều hành của smartphone mà còn cho các ứng dụng được cài đặt trên thiết bị của bạn. Dù có vẻ vô hại và cùng lắm chỉ gây bất tiện, việc không cập nhật phần mềm có thể tạo ra một mối đe dọa nghiêm trọng. Nói tóm lại, các bản vá bảo mật giúp ngăn chặn tin tặc xâm nhập vào ứng dụng và hệ thống của bạn.
Màn hình ứng dụng WhatsApp trên iOS hiển thị tab "Updates" hoặc "Cập nhật", khuyến nghị cập nhật phần mềm bảo mật
Các bản cập nhật phần mềm giúp bạn an toàn khỏi nhiều mối đe dọa khác ngoài malware, ví dụ như chúng có thể nhanh chóng vô hiệu hóa các cuộc tấn công gần đây. Nếu bạn đang dùng iPhone, rất nên bật tính năng Rapid Security Response để có thêm một lớp bảo vệ. Tính năng này về cơ bản sẽ tải xuống các bản cập nhật bảo mật nhỏ hơn, thường xuyên hơn, giúp giải quyết các lỗ hổng nhanh chóng hơn.
Để bật tính năng này, hãy vào Cài đặt > Cài đặt chung > Cập nhật phần mềm, chạm vào Tự động cập nhật, và bật Phản hồi bảo mật & Tệp hệ thống.
Thông báo cập nhật iOS 18 Beta xuất hiện trên màn hình iPhone, nhấn mạnh tầm quan trọng của cập nhật bảo mật cho smartphone
Màn hình cài đặt tính năng Rapid Security Response trên iPhone, cho phép bật cập nhật bảo mật nhanh chóng
Đáng tiếc, Android hiện chưa có tính năng tương tự. Tuy nhiên, bạn vẫn có thể kiểm tra phần mềm bằng cách truy cập cửa hàng ứng dụng hoặc cài đặt điện thoại. Nếu bạn thấy có bản cập nhật nào khả dụng, hãy cài đặt ngay lập tức. Bật tính năng cập nhật tự động cũng là một ý tưởng tốt cho tương lai.
4. Lừa Đảo Trực Tuyến: Phishing và Smishing
Phishing là hình thức lừa đảo qua email, trong đó kẻ xấu gửi các email độc hại. Mặc dù những chiêu trò này đôi khi liên quan đến gian lận tài chính, các loại lừa đảo khác và đánh cắp dữ liệu, một số lượng lớn cũng sẽ cố gắng lừa bạn tải xuống malware. Dù bạn mở các email này trên điện thoại hay máy tính, rủi ro đều đáng kể, đó là lý do tại sao bạn nên hiểu rõ các loại hình tấn công phishing.
Trong khi phishing liên quan đến email độc hại, smishing lại tập trung vào tin nhắn văn bản độc hại (SMS). Một số dấu hiệu phổ biến của smishing bao gồm ngữ pháp kém và thông điệp phóng đại (ví dụ: “anh trai tôi cần bạn gửi 2 triệu đô la”). Bạn có thể thấy các liên kết độc hại trong một số trường hợp, trong khi các hình thức smishing khác có thể bao gồm tệp đính kèm.
Trong kỷ nguyên hiện đại, smishing ngày càng khó phát hiện. Nhiều tội phạm sử dụng AI, dẫn đến sự gia tăng các cuộc tấn công phishing được điều khiển bởi AI. Việc kiểm tra các dấu hiệu cảnh báo, như dòng “Kính gửi Khách hàng thân thiết”, là rất quan trọng.
Tin nhắn lừa đảo smishing giả mạo từ người gửi không xác định, nội dung lừa đảo
Dù thế nào đi nữa, bạn tuyệt đối không nên nhấp vào bất kỳ nội dung nào mà bạn nghi ngờ là phishing hoặc smishing.
5. Thông Báo Độc Hại (Malicious Notifications)
Thông báo độc hại là một trong những cách phổ biến nhất mà malware có thể xuất hiện trên điện thoại của một người, và điều nguy hiểm nhất là chúng thường không phải là thông báo đẩy từ các ứng dụng khác. Thay vào đó, chúng thường xuất hiện khi bạn duyệt web.
Các loại thông báo này có thể hứa hẹn nhiều điều khác nhau. Một trong những ví dụ cũ nhất bao gồm việc thông báo bạn đã trúng một cuộc thi, nhưng đó không phải là điều duy nhất bạn cần lưu ý. Các loại khác có thể tạo cảm giác khẩn cấp để thúc đẩy bạn hành động, và trong một số trường hợp, chúng có thể nguy hiểm hơn khi tuyên bố thiết bị của bạn đã bị nhiễm malware.
Hầu hết thời gian, đây chỉ là một lời nói dối để lừa bạn nhấp vào thông báo, sau đó sẽ lây nhiễm malware cho thiết bị của bạn. Nếu bạn đang duyệt web trên smartphone và một cửa sổ bật lên (pop-up) xuất hiện tuyên bố bạn bị nhiễm virus hoặc đã trúng giải, hãy đóng trang web ngay lập tức mà không nhấp vào bất kỳ đâu.
Nếu bạn nhận được các thông báo độc hại, bạn có một vài lựa chọn. Đầu tiên, hãy xóa bộ nhớ cache của trình duyệt. Bạn có thể xóa bộ nhớ cache của trình duyệt trên các thiết bị Android và cũng có những cách để xóa dữ liệu hệ thống và dữ liệu bộ nhớ cache khác trên iPhone. Bạn cũng nên quét smartphone của mình bằng một ứng dụng chống virus hoặc chống malware đáng tin cậy. Malwarebytes có sẵn cho cả thiết bị Android và iOS và là một trong những lựa chọn đáng tin cậy nhất hiện nay.
Với những kiến thức và phương pháp phòng ngừa được chia sẻ, hy vọng bạn đã nắm rõ hơn về cách bảo vệ smartphone của mình khỏi malware và các mối đe dọa trực tuyến khác. Việc duy trì thói quen cảnh giác, cập nhật phần mềm thường xuyên, và cẩn trọng khi tải ứng dụng hay truy cập website là chìa khóa để giữ an toàn cho thiết bị di động của bạn.
Hãy luôn ưu tiên an toàn thông tin cá nhân và tài sản kỹ thuật số của mình. Đừng quên theo dõi thuthuatmeohay.com để cập nhật thêm các mẹo và thủ thuật bảo mật công nghệ hữu ích khác, giúp bạn làm chủ thế giới số một cách an toàn và hiệu quả!
