Bạn là một người đam mê sách phát triển bản thân nhưng thường xuyên cảm thấy khó khăn trong việc ghi nhớ và áp dụng những gì đã đọc? Đừng lo lắng, đây là một vấn đề phổ biến mà nhiều độc giả gặp phải. Những bài học quý giá dường như không thể “biến đổi” cuộc sống như đã hứa. Lấy cảm hứng từ một ý tưởng trên Reddit, tôi đã tìm ra một phương pháp đột phá: sử dụng ChatGPT để chuyển những điểm nổi bật từ sách của bạn thành một cuốn sách bài tập cá nhân hóa, đầy đủ các câu hỏi phản tư, dự án nhỏ và kế hoạch hành động cụ thể. Phương pháp này giúp bạn thực sự biến kiến thức sách thành bài tập thực hành hữu ích, nâng cao khả năng áp dụng và ghi nhớ một cách bền vững.
1. Chọn Lọc và Tóm Tắt Cuốn Sách Phát Triển Bản Thân
Để bắt đầu, hãy chọn một cuốn sách phát triển bản thân đã để lại ấn tượng mạnh mẽ với bạn. Chắc chắn có nhiều cuốn sách mà bạn đã đọc, ghi chú tỉ mỉ nhưng chưa bao giờ thực sự hành động theo. Tôi đã chọn cuốn “Atomic Habits” (Thói Quen Nguyên Tử) của James Clear, một tác phẩm chứa đựng vô vàn ý tưởng thực tế. Tuy nhiên, giống như nhiều độc giả khác, tôi chỉ thực hiện được một vài thói quen ban đầu rồi dần bỏ dở.
Bước đầu tiên là tóm tắt từng chương thành một vài gạch đầu dòng ngắn gọn. Bạn không cần phải ghi lại mọi chi tiết, chỉ tập trung vào những phần thực sự nổi bật và có ý nghĩa với bạn. Nếu bạn đang sử dụng các công cụ ghi chú sách điện tử như Kindle hoặc Readwise, việc xuất các điểm nổi bật (highlights) sẽ rất dễ dàng. Đối với sách giấy, bạn có thể tự lật lại và thu thập các trích dẫn chính một cách thủ công.
Sử dụng ChatGPT để hỗ trợ việc này. Dán (hoặc đính kèm) các điểm nổi bật của bạn vào ChatGPT và nhập lệnh sau:
Tóm tắt những điểm nổi bật của tôi thành 3 ý chính cho mỗi chương.
Hãy nhớ, bạn không cần phải bao quát toàn bộ cuốn sách để gặt hái lợi ích. Đôi khi, chỉ một chương duy nhất cũng đủ để khơi dậy sự thay đổi lớn trong bạn. Tập trung vào những gì thực sự thôi thúc bạn hành động.
2. Trích Xuất Bài Học và Điểm Mấu Chốt
Tôi luôn tổ chức ghi chú sách một cách khoa học. Điều này giúp việc nhập chúng vào ChatGPT dưới một dự án cụ thể và trích xuất các bài học chính trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết. Đây là một đoạn ghi chú từ cuốn “Atomic Habits” của tôi:
Tóm tắt ghi chú từ sách Atomic Habits
Tôi tìm kiếm những ý tưởng mà mình có thể áp dụng ngay vào thực tế. Một trong những ý tưởng cốt lõi từ “Atomic Habits” là:
“Bạn không vươn tới trình độ của mục tiêu. Bạn tụt xuống trình độ của hệ thống.”
Câu nói này trở thành nền tảng cho một trang bài tập đầy đủ. Tôi yêu cầu ChatGPT phân tích câu nói và đề xuất các hành động cụ thể trong cuộc sống. AI đã cung cấp cho tôi các câu hỏi phản tư, một danh sách kiểm tra thói quen, và thậm chí là một thử thách xây dựng hệ thống kéo dài 3 ngày.
Hãy tìm những ý tưởng mang tính phổ quát, xuyên suốt toàn bộ cuốn sách. Đây là những “lối tắt” giúp bạn đi thẳng vào vấn đề cốt lõi, bỏ qua những phần rườm rà mà mọi cuốn sách đều có. Thử sử dụng gợi ý lệnh sau:
Dựa trên trích dẫn này, hãy nêu 3 cách tôi có thể áp dụng nó vào các thói quen hàng ngày của mình.
Gợi ý lệnh ChatGPT để khai thác ý tưởng cốt lõi của sách
Bạn có thể kết hợp nhiều loại bài tập khác nhau. Không phải chương nào cũng cần mọi loại bài tập. Đối với một số loại sách nhất định, bạn cũng có thể tổ chức các bài tập theo chủ đề thay vì theo từng chương để tối ưu sách bài tập cá nhân với ChatGPT.
3. Lựa Chọn Các Định Dạng Bài Tập
Để giữ cho cuốn sách bài tập của bạn luôn thú vị, tôi đã thử nghiệm và kết hợp nhiều dạng bài tập khác nhau. Dưới đây là những định dạng hoạt động hiệu quả nhất đối với tôi:
1. Câu Hỏi Phản Tư (Reflection Prompts)
Đây là những câu hỏi mở, giúp bạn suy nghĩ sâu sắc hơn về các vấn đề.
- Ví dụ: “Những thói quen nào tôi đang cố gắng xây dựng bằng ý chí thay vì dựa vào hệ thống?”
2. Dự Án Nhỏ (Mini Projects)
Các kế hoạch hành động ngắn gọn mà bạn có thể hoàn thành trong vài ngày.
- Ví dụ: “Xây dựng lại quy trình buổi sáng của tôi bằng cách thêm một thói quen 2 phút.”
3. Công Cụ Theo Dõi Thói Quen (Habit Trackers)
Các danh sách kiểm tra đơn giản để củng cố tính nhất quán.
- Ví dụ: Yêu cầu ChatGPT: “Chuyển ý tưởng này thành công cụ theo dõi thói quen 7 ngày với mục tiêu và các ô kiểm tra.”
4. Câu Đố và Sơ Đồ Quyết Định (Quizzes and Decision Trees)
Yêu cầu ChatGPT giúp bạn đánh giá các lựa chọn.
- Ví dụ: “Các tín hiệu hiện tại có đang giúp ích hay cản trở thói quen của tôi?”
5. Câu Hỏi Hình Dung (Visualization Prompts)
Những câu hỏi này khơi gợi động lực và giúp cải thiện mục tiêu bằng vòng lặp phản hồi.
- Ví dụ: “Mô tả thói quen hàng ngày của bạn sau 30 ngày kiên trì với thói quen mới.”
Bạn muốn có thêm động lực? Bạn cũng có thể tạo bảng tầm nhìn trong ChatGPT để hình dung rõ hơn các mục tiêu của mình.
4. Xây Dựng Bài Tập Cụ Thể Cho Từng Chương
Đối với mỗi chương, tôi chọn một ý chính và kết hợp nó với một bài tập. Một số chương có thể kết hợp câu hỏi phản tư và công cụ theo dõi. Những chương khác có thể phù hợp hơn với thử thách 3 ngày hoặc một câu đố dựa trên tình huống.
Dưới đây là cách tôi đã cấu trúc một phần mẫu từ Chương 3 của “Atomic Habits”:
- Ý tưởng chính: Làm cho thói quen của bạn trở nên hiển nhiên.
- Phản tư: Những tín hiệu môi trường nào hiện đang kích hoạt thói quen của bạn?
- Hành động: Dành 10 phút để chỉnh sửa một không gian (bàn làm việc, tủ lạnh, tủ đầu giường) để nó gợi ý một thói quen tốt hơn.
- Theo dõi: Ghi lại hành vi mới trong 7 ngày và ghi chú những gì đã giúp ích hoặc cản trở sự nhất quán của bạn. Bạn có thể sử dụng các ứng dụng theo dõi thói quen hoặc hệ thống ghi chú analog đơn giản.
Hãy giữ cho mọi thứ thật đơn giản. Mỗi chương có thể là một trang với định dạng nhất quán: Ý Chính, Thử Ngay, Phản Tư và Theo Dõi.
5. Tạo Sách Bài Tập Cá Nhân Của Bạn (Trong Google Docs)
Sau khi đã có đầy đủ các bài tập, tôi tổng hợp mọi thứ vào một tài liệu Google Doc. Tôi tổ chức nó thành một mẫu Google Doc có thể tái sử dụng cho hầu hết các loại sách thuộc thể loại phát triển bản thân.
- Trang Bìa (Tùy chọn): Bạn có thể bao gồm tiêu đề sách và tên của bạn nếu muốn chia sẻ.
- Ghi chú cá nhân: Một phần giới thiệu ngắn gọn giải thích bất kỳ ghi chú cụ thể nào về sách/bài tập.
- Bài tập theo chương: Mỗi chương là một phần riêng biệt, với bộ câu hỏi và hành động riêng.
- Trang Tổng quan Tiến độ: Kiểm tra lại sau mỗi vài chương với các câu hỏi như “Điều gì đang hiệu quả?” hoặc “Điều gì vẫn chưa rõ ràng?”.
- Phản tư Cuối cùng + Kế hoạch Hành động
Để dễ đọc hơn, tôi sử dụng các tiêu đề, danh sách gạch đầu dòng và các ô chú thích. Mỗi trang đều ngắn gọn và dễ quét nhanh.
Bạn muốn trợ giúp về định dạng? Hãy hỏi ChatGPT:
Định dạng nội dung này thành một bố cục sách bài tập gọn gàng, có khoảng cách hợp lý cho Google Docs.
Mẫu sách bài tập thực hành cá nhân dành cho sách phát triển bản thân
Bạn có thể sử dụng ứng dụng ghi chú hoặc phương pháp yêu thích của mình để tạo sách bài tập. Chẳng hạn, một số thủ thuật năng suất trong Notion khiến nó trở thành một nơi tuyệt vời để lưu trữ sách bài tập phát triển bản thân của bạn.
Toàn bộ quá trình này đã biến một cuốn sách mà tôi từng đọc và quên đi thành một bộ công cụ mà tôi thực sự sử dụng. Tuyệt vời hơn nữa, tôi đã cá nhân hóa nó. Mỗi bài tập đều xuất phát từ những điểm nổi bật và câu hỏi của riêng tôi, chứ không phải từ ý tưởng của người khác về những gì tôi nên làm.
Nếu bạn có những cuốn sách phát triển bản thân đang nằm trên kệ (hoặc trong Kindle), hãy thử phương pháp này. Bắt đầu với một chương. Sử dụng ChatGPT để trích xuất những gì quan trọng và sau đó xây dựng một cái gì đó có thể hành động được từ đó. Hãy chia sẻ trải nghiệm của bạn trong phần bình luận bên dưới, bạn đã biến kiến thức sách thành bài tập thực hành như thế nào với ChatGPT?
