Khi bạn vừa mở chiếc máy tính Windows mới toanh, cảm giác lẽ ra phải rất phấn khích. Thế nhưng, thay vào đó, bạn lại phải nhìn biểu tượng xoay tròn khi các chương trình khởi động chậm chạp. Hiệu suất ì ạch đó gần như chắc chắn xuất phát từ bloatware – những phần mềm không mong muốn được cài đặt sẵn. Việc loại bỏ chúng có thể tăng tốc máy tính của bạn ngay lập tức, mang lại trải nghiệm mượt mà đúng như mong đợi trên một thiết bị công nghệ hiện đại.
Tại Sao PC Mới Của Bạn Lại Chậm Chạp Ngay Từ Đầu?
Khi mua một chiếc máy tính Windows mới, ai cũng kỳ vọng hiệu suất nhanh như chớp ngay khi mở hộp. Rốt cuộc, nó được trang bị phần cứng mới nhất và hệ điều hành hiện đại. Vậy tại sao đôi khi nó lại chậm chạp đến vậy? Lý do gần như chắc chắn là do bloatware.
Bloatware là thuật ngữ chỉ các phần mềm không mong muốn được nhà sản xuất hoặc nhà cung cấp cài đặt sẵn trên máy tính mới. Những chương trình này tiêu thụ tài nguyên hệ thống quý giá, chiếm dụng không gian lưu trữ, làm hao pin nhanh hơn và mang lại ít hoặc không có giá trị cho hầu hết người dùng.
Hình ảnh menu Start của Windows 11 hiển thị các ứng dụng được cài đặt sẵn, minh họa cho bloatware
Vậy, bloatware thực sự trông như thế nào? Đó là những phiên bản dùng thử của chương trình diệt virus liên tục bật lên mỗi khi bạn khởi động máy. Đó là các công cụ “kiểm tra sức khỏe” mang thương hiệu của nhà sản xuất, vốn chỉ sao chép chức năng mà Windows đã có sẵn. Đó còn là những trò chơi bạn chưa bao giờ yêu cầu, các thanh công cụ trình duyệt, và những ứng dụng “hỗ trợ” hứa hẹn tối ưu hóa PC nhưng chủ yếu lại gây cản trở cho bạn.
Các nhà sản xuất biện minh cho việc này bằng cách nói rằng bạn có thể tìm thấy một số công cụ này hữu ích. Mặc dù có một vài ứng dụng Windows thực sự hữu ích mà một chiếc PC mới nên có, nhưng phần lớn các phần mềm cài sẵn này thường không hữu ích và chỉ chiếm không gian và tài nguyên máy tính.
Gỡ Bloatware Giúp Tăng Hiệu Suất PC Ngay Lập Tức
Bloatware không chỉ là một điều khó chịu mà còn là “kẻ hủy diệt hiệu suất” thực sự. Nhiều chương trình trong số này tự động chạy ngầm mỗi khi bạn bật máy tính. Chúng chiếm dụng tài nguyên RAM và CPU, khiến mọi tác vụ khác đều trở nên chậm chạp hơn. Bạn sẽ nhận thấy thời gian khởi động lâu hơn, độ trễ khi mở ứng dụng, và đôi khi còn có những cửa sổ pop-up ngẫu nhiên yêu cầu bạn nâng cấp hoặc mua một thứ gì đó.
Tôi đã từng làm việc trên những chiếc máy tính hoàn toàn mới nhưng có tới hơn chục chương trình bloatware tranh giành tài nguyên khi khởi động. Kết quả? Thời gian khởi động chậm chạp, hiệu suất ì ạch và pin laptop cạn nhanh hơn mức bình thường.
Nhưng vấn đề không chỉ dừng lại ở tốc độ. Những chương trình này còn có thể chiếm dụng hàng gigabyte không gian lưu trữ mà bạn có thể dùng cho các tệp cá nhân, ảnh hoặc trò chơi của mình. Gỡ bloatware là một trong số ít cách hiệu quả để tăng tốc PC Windows của bạn. Bằng cách tắt và gỡ cài đặt các ứng dụng không sử dụng, PC của bạn sẽ có nhiều tài nguyên hơn để hoạt động, giúp các ứng dụng chạy nhanh hơn.
Hướng Dẫn Cách Gỡ Bloatware Trên PC Một Cách Hiệu Quả
Việc gỡ bỏ bloatware hiệu quả có nghĩa là chỉ loại bỏ những phần mềm bạn không cần. Hãy bắt đầu bằng cách tìm kiếm các chương trình bạn không yêu cầu hoặc không bao giờ sử dụng. Đừng xóa tất cả những gì không quen thuộc; một số ứng dụng rất quan trọng để Windows hoạt động trơn tru. Hãy tập trung vào việc dọn dẹp bloatware rõ ràng trong khi vẫn giữ nguyên các thành phần hệ thống thiết yếu. Cách tiếp cận cẩn thận này sẽ giúp PC của bạn chạy nhanh và không gặp sự cố.
Xác Định Những Ứng Dụng Cần Loại Bỏ
Bắt đầu bằng cách xem những gì đã được cài đặt trên PC của bạn. Mở Settings > Apps > Installed apps hoặc sử dụng Control Panel > Programs > Programs and Features. Cuộn qua danh sách và tìm bất cứ thứ gì bạn không tự cài đặt. Đặc biệt chú ý đến các chương trình mang tên thương hiệu PC của bạn (như Dell, HP hoặc Lenovo), các phiên bản dùng thử của phần mềm diệt virus, thanh công cụ trình duyệt và các trò chơi bạn không yêu cầu.
Giao diện Task Manager trên Windows, hiển thị tab Startup với các ứng dụng có tác động cao đến hiệu suất khởi động máy tính
Để xác định những ứng dụng cần xóa, hãy mở Task Manager (nhấn giữ Ctrl + Shift + Esc) và kiểm tra tab Startup. Nếu bạn thấy một loạt chương trình được đánh dấu là “High impact” (tác động cao) không phải của Microsoft, thì đây có thể là bloatware làm chậm thời gian khởi động của bạn. Bạn nên gỡ cài đặt hoặc tắt các chương trình này khi khởi động Windows. Nếu không chắc chắn một ứng dụng nào đó có tác dụng gì, hãy tìm kiếm trên Google trước khi xóa nó. Một số tiện ích, dù bạn không sử dụng, vẫn có thể quan trọng để Windows chạy mượt mà. Nhưng trong hầu hết các trường hợp, nếu nó trông giống quảng cáo, hoạt động như quảng cáo hoặc liên tục nhắc nhở bạn nâng cấp, thì bạn có thể yên tâm loại bỏ nó.
Sao Lưu Hệ Thống và Tạo Điểm Khôi Phục
Trước khi bạn bắt đầu xóa bất cứ thứ gì, hãy dành một chút thời gian để bảo vệ bản thân. Windows có một công cụ tích hợp sẵn tên là System Restore (Khôi phục Hệ thống) cho phép bạn tạo một “ảnh chụp” hệ thống của mình. Đơn giản chỉ cần tìm kiếm “Create a restore point” (Tạo điểm khôi phục) trong thanh tìm kiếm của Windows, chọn ổ đĩa chính của bạn và nhấn Create. Đặt tên cho nó là “Trước khi gỡ bloatware” chẳng hạn. Bằng cách này, nếu bạn vô tình xóa nhầm thứ gì đó quan trọng, bạn có thể dễ dàng khôi phục lại.
Hộp thoại System Properties trong Windows, minh họa quy trình tạo điểm khôi phục hệ thống trước khi gỡ bỏ bloatware
Nếu bạn muốn cẩn thận hơn, hãy sao lưu các tệp quan trọng của mình vào ổ đĩa ngoài hoặc bộ nhớ đám mây. Đây là một công việc chỉ mất vài phút nhưng có thể giúp bạn tiết kiệm hàng giờ đau đầu sau này.
Gỡ Bloatware Thủ Công Hoặc Sử Dụng Công Cụ, Script Tự Động
Bây giờ là phần việc mang lại cảm giác thỏa mãn nhất. Đối với hầu hết các chương trình của bên thứ ba, bạn có thể nhấp chuột phải vào chúng trong menu Start hoặc sử dụng nút Uninstall (Gỡ cài đặt) trong Settings. Một số ứng dụng “cứng đầu” hơn, như Xbox Game Bar hoặc một số tiện ích của nhà sản xuất, có thể yêu cầu nhiều nỗ lực hơn. Đối với những trường hợp đó, bạn có thể sử dụng các lệnh PowerShell hoặc Windows Terminal để loại bỏ chúng. Chỉ cần đảm bảo bạn biết mình đang xóa gì và luôn kiểm tra kỹ trước khi nhấn Enter.
Giao diện Apps & features trong Settings của Windows, minh họa cách gỡ bỏ ứng dụng thủ công
Gỡ bỏ bloatware thủ công mất nhiều thời gian hơn một chút, nhưng nó mang lại cho bạn toàn quyền kiểm soát. Bạn sẽ biết chính xác những gì đang chạy trên PC của mình và tránh vô tình xóa nhầm thứ gì đó quan trọng. Nếu bạn muốn một cách nhanh hơn hoặc kỹ lưỡng hơn để dọn dẹp PC mới của mình, các công cụ và script gỡ bloatware tự động có thể giúp ích.
Các giải pháp này sẽ quét hệ thống của bạn để tìm phần mềm không cần thiết và loại bỏ chúng hàng loạt, giúp bạn không phải mất công gỡ cài đặt thủ công. Hầu hết các công cụ gỡ bloatware tự động được thiết kế để nhắm mục tiêu vào bloatware phổ biến, hợp lý hóa cài đặt hệ thống và tối ưu hóa hiệu suất chỉ với vài cú nhấp chuột hoặc lệnh.
Màn hình giao diện dòng lệnh (Windows PowerShell hoặc Terminal) đang chạy script tự động để gỡ bloatware trên Windows
Việc gỡ bloatware tự động hoạt động bằng cách xác định các chương trình và tính năng mà bạn có thể không cần, sau đó loại bỏ hoặc tắt chúng một cách an toàn. Quá trình này có thể giải phóng tài nguyên ngay lập tức và làm cho PC của bạn cảm thấy nhanh hơn. Mặc dù các công cụ này tiện lợi, hãy đảm bảo tạo điểm khôi phục trước khi chạy bất kỳ công cụ dọn dẹp tự động nào, để bạn có thể dễ dàng hoàn tác các thay đổi nếu cần.
Tóm lại, gỡ bloatware tự động là một cách nhanh chóng, hiệu quả để loại bỏ phần mềm không mong muốn và lấy lại tốc độ cho PC của bạn, đặc biệt nếu bạn không thoải mái khi tự mình tìm kiếm mọi chương trình. Chỉ cần nhớ tuân thủ các công cụ và script được đánh giá tốt và thực hiện các biện pháp phòng ngừa cơ bản trước khi thực hiện những thay đổi lớn.
Làm Thế Nào Để Biết PC Của Bạn Đã Hoạt Động Tối Ưu?
Sau khi gỡ bloatware, bạn sẽ muốn xác nhận những nỗ lực của mình đã mang lại kết quả. Một số chỉ số có thể giúp bạn xác định xem PC của mình có đang hoạt động tốt nhất hay không:
- PC của bạn khởi động trong vài giây, không phải vài phút. Với ổ cứng SSD, bạn sẽ thấy màn hình desktop hiện ra trong vòng dưới 15-20 giây.
- Các ứng dụng mở tức thì và việc chuyển đổi giữa các chương trình cảm thấy mượt mà.
- Khi bạn kiểm tra Task Manager, mức sử dụng CPU của bạn dưới 10% và hoạt động đĩa gần như bằng không khi ở trạng thái nhàn rỗi.
- Số lượng tiến trình chạy nền giảm khi kiểm tra Task Manager. Hầu hết các hệ thống được tối ưu hóa chạy giữa 50 và 80 tiến trình, không phải hơn 100.
- Bạn có nhiều không gian lưu trữ trống hơn và pin laptop của bạn sử dụng lâu hơn sau một lần sạc.
Hình ảnh một chiếc laptop Windows hoạt động mượt mà sau khi đã gỡ bỏ bloatware, biểu tượng cho hiệu suất tối ưu
Nếu PC của bạn vẫn cảm thấy chậm chạp sau khi gỡ bloatware, hãy xem xét kiểm tra các yếu tố bổ sung như các tác vụ bảo trì tự động của Windows, quét antivirus chạy ngầm hoặc cài đặt tiết kiệm điện quá mức. Đôi khi, những yếu tố này có thể tạo ra tình trạng chậm tạm thời tương tự như tác động của bloatware.
Gỡ bloatware trên PC Windows mới là một trong những bước đầu tiên hiệu quả nhất để cải thiện hiệu suất. Bằng cách xác định và loại bỏ các phần mềm cài sẵn không cần thiết, bạn sẽ lấy lại tài nguyên hệ thống, không gian lưu trữ và cuối cùng là quyền kiểm soát máy tính của mình. Quá trình này không đòi hỏi kiến thức chuyên sâu về kỹ thuật. Bạn chỉ cần một cách tiếp cận có phương pháp và có thể là sự hỗ trợ từ các công cụ gỡ bloatware uy tín. Hãy thử áp dụng các hướng dẫn trên để biến chiếc PC mới của bạn thành một cỗ máy mạnh mẽ, mượt mà và tối ưu nhất!
