Máy tính của bạn có dấu hiệu ì ạch, khởi động chậm, hay giật lag khi làm việc? Đây là tình trạng không hiếm gặp đối với người dùng PC Windows sau một thời gian sử dụng. Tuy nhiên, bạn không cần phải chấp nhận thực tế này hay vội vã nâng cấp một chiếc máy mới. Có rất nhiều phương pháp hiệu quả để tối ưu và tăng tốc máy tính Windows, giúp chiếc PC “cũ” của bạn vận hành trơn tru và mượt mà như thuở ban đầu. Bài viết này của thuthuatmeohay.com sẽ hướng dẫn bạn từng bước một, từ những thao tác cơ bản đến các giải pháp nâng cao, để bạn có thể khắc phục máy tính chạy chậm và tận hưởng trải nghiệm sử dụng tốt nhất.
1. Dọn dẹp ổ đĩa với công cụ Disk Cleanup
Theo thời gian, máy tính tích lũy vô số tệp không cần thiết như tệp hệ thống cũ, tệp tạm thời và dữ liệu cache. Những tệp này không chỉ chiếm dung lượng ổ cứng quý giá mà còn ảnh hưởng đáng kể đến hiệu suất PC của bạn. Việc chạy công cụ Disk Cleanup (Dọn dẹp ổ đĩa) tích hợp sẵn trong Windows có thể giúp bạn loại bỏ các tệp rác này, từ đó cải thiện tốc độ và hiệu quả lưu trữ của máy tính. Sử dụng công cụ này thường xuyên – lý tưởng là vài tháng một lần – sẽ giúp duy trì hiệu suất mượt mà và ngăn chặn tình trạng “rác” làm chậm hệ thống.
Màn hình xác nhận xóa các tệp tạm thời trong công cụ Disk Cleanup của Windows
2. Giới hạn số lượng ứng dụng khởi động cùng Windows
Khi bạn cài đặt phần mềm mới trên PC, một số chương trình có thể tự động thêm mình vào danh sách khởi động. Mặc dù các ứng dụng như phần mềm diệt virus hoặc dịch vụ lưu trữ đám mây cần chạy khi khởi động, nhưng việc có quá nhiều ứng dụng khởi động cùng lúc có thể khiến hệ thống của bạn bị chậm lại. Điều này là do mỗi ứng dụng được khởi chạy sẽ tiêu thụ tài nguyên quý giá như RAM và CPU, dẫn đến thời gian khởi động lâu hơn và hiệu suất tổng thể giảm sút.
Để giải quyết vấn đề này, hãy mở Task Manager (Trình quản lý tác vụ) bằng cách nhấn tổ hợp phím Ctrl + Shift + Esc, sau đó điều hướng đến tab Startup apps (Ứng dụng khởi động). Tại đây, bạn sẽ thấy danh sách các chương trình được thiết lập để khởi chạy khi PC khởi động. Hãy xem xét kỹ danh sách và vô hiệu hóa bất kỳ ứng dụng không cần thiết nào bằng cách nhấp chuột phải vào chúng và chọn Disable (Vô hiệu hóa). Sau đó, PC của bạn sẽ khởi động nhanh hơn đáng kể, như khi bạn mới mua về.
Thẻ Ứng dụng khởi động trong Trình quản lý tác vụ của Windows 11 hiển thị danh sách các ứng dụng
3. Gỡ bỏ ứng dụng, chương trình và tiện ích mở rộng không cần thiết
Một cách khác để tăng tốc máy tính và khiến PC chạy như mới là gỡ cài đặt bất kỳ chương trình nào bạn không còn sử dụng. Điều này bao gồm cả các phần mềm rác (bloatware) được cài đặt sẵn từ nhà sản xuất. Những chương trình không cần thiết này không chỉ chiếm dung lượng lưu trữ quý giá mà còn có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu suất bằng cách chạy ngầm và sử dụng tài nguyên hệ thống.
Bạn có thể sử dụng Control Panel (Bảng điều khiển) hoặc ứng dụng Settings (Cài đặt) để loại bỏ các ứng dụng này. Sau khi gỡ cài đặt, hãy đảm bảo loại bỏ bất kỳ tệp hoặc mục đăng ký còn sót lại của phần mềm. Bạn cũng có thể sử dụng các công cụ của bên thứ ba như CCleaner để đảm bảo việc dọn dẹp triệt để.
Ngoài các ứng dụng và chương trình, các tiện ích mở rộng của trình duyệt cũng có thể ảnh hưởng đến hiệu suất PC của bạn, đặc biệt nếu chúng đã lỗi thời hoặc được tối ưu hóa kém. Tốt nhất là bạn nên xem xét lại các tiện ích mở rộng trình duyệt và xóa bỏ bất kỳ tiện ích nào không cần thiết hoặc gây ra sự cố.
4. Kích hoạt chế độ nguồn “Hiệu suất tối đa”
Theo mặc định, Windows sử dụng chế độ nguồn “Balanced” (Cân bằng), nhằm mục đích cân bằng giữa hiệu suất và mức tiêu thụ điện năng. Cài đặt này lý tưởng cho các tác vụ hàng ngày nhưng có thể giới hạn toàn bộ tiềm năng của PC trong các hoạt động đòi hỏi cao hơn. Nếu bạn nhận thấy độ trễ hoặc giảm phản hồi trong các tác vụ như chơi game hoặc chỉnh sửa đa phương tiện, việc chuyển sang chế độ nguồn “Best Performance” (Hiệu suất tối đa) có thể giúp ích.
Để thực hiện điều này, hãy mở Settings (Cài đặt) > System (Hệ thống) > Power & battery (Nguồn và pin) và nhấp vào menu thả xuống bên cạnh Power mode (Chế độ nguồn) để chọn Best performance (Hiệu suất tối đa). Mặc dù nó có thể làm tăng nhẹ mức tiêu thụ điện năng, đặc biệt trên laptop, chế độ này có thể giúp PC của bạn phản hồi nhanh hơn đáng kể.
Menu Nguồn và pin trong ứng dụng Cài đặt của Windows 11, hiển thị tùy chọn chế độ nguồn
5. Quét và loại bỏ phần mềm độc hại
Ngay cả khi bạn cẩn thận, các phần mềm độc hại như virus, spyware và adware có thể xâm nhập vào hệ thống của bạn theo thời gian. Những chương trình độc hại này thường chạy âm thầm trong nền, tiêu thụ tài nguyên hệ thống và gây ra các vấn đề về hiệu suất mà bạn có thể không nhận thấy ngay lập tức.
Để khắc phục điều này, điều cần thiết là phải chạy quét phần mềm độc hại thường xuyên bằng ứng dụng Windows Security (Bảo mật Windows) hoặc một phần mềm diệt virus của bên thứ ba đáng tin cậy. Hơn nữa, tốt nhất là nên thiết lập quét hàng tuần để phát hiện các mối đe dọa tiềm ẩn sớm. Việc kiểm tra các tùy chọn bảo mật khác trong Windows cũng sẽ giúp PC của bạn hoạt động tốt nhất.
Tùy chọn Quét toàn bộ được chọn trong ứng dụng Bảo mật Windows để tìm kiếm phần mềm độc hại
6. Cập nhật hệ thống và trình điều khiển (Driver)
Các bản cập nhật, dù là cho hệ điều hành hay trình điều khiển, đều rất cần thiết để duy trì hiệu suất và bảo mật của PC. Các bản cập nhật Windows thường bao gồm các bản vá quan trọng, tính năng mới và các bản sửa lỗi đã biết, tất cả đều có thể giúp PC của bạn chạy hiệu quả hơn. Tương tự, các bản cập nhật trình điều khiển đảm bảo phần cứng của bạn – như card đồ họa, âm thanh và linh kiện mạng – hoạt động trơn tru với phần mềm mới nhất, nâng cao tốc độ và độ ổn định.
Bằng cách thường xuyên cập nhật cả hệ thống và driver, bạn có thể đảm bảo PC của mình chạy như mới – hoặc thậm chí tốt hơn – nhờ vào chức năng nâng cao và các tối ưu hóa đi kèm với mỗi bản cập nhật.
Thẻ Windows Update trong ứng dụng Cài đặt Windows, hiển thị trạng thái cập nhật hệ thống
7. Chống phân mảnh ổ cứng (Defragment the Hard Drive)
Khi bạn sử dụng máy tính, các tệp được lưu rải rác dưới dạng các mảnh vỡ trên ổ cứng, tạo ra tình trạng được gọi là phân mảnh. Khi điều này xảy ra, ổ cứng của bạn phải hoạt động nhiều hơn để truy xuất dữ liệu từ nhiều vị trí khác nhau, làm chậm hiệu suất tác vụ. Vấn đề này phổ biến hơn ở các ổ cứng HDD truyền thống và có thể khiến máy tính của bạn hoạt động chậm chạp so với khi còn mới.
Chống phân mảnh ổ cứng sắp xếp lại các tệp bị phân mảnh bằng cách gom chúng thành các khối liền kề trên ổ cứng. Quá trình này giúp giảm thời gian ổ cứng cần để định vị tệp. Chống phân mảnh có thể cải thiện hiệu suất tổng thể và thời gian tải nhanh hơn. Tin tốt là việc chống phân mảnh ổ cứng trên Windows khá đơn giản bằng cách sử dụng công cụ “Optimize Drives” tích hợp sẵn.
8. Cài đặt lại Windows (Clean Install)
Dù bạn có thử bao nhiêu mẹo tối ưu phần mềm đi chăng nữa, chúng sẽ không hiệu quả bằng việc cài đặt lại Windows. Đây là một cách chắc chắn để PC của bạn có một khởi đầu mới và chạy nhanh như mới trở lại. Các vấn đề như tệp hệ thống bị hỏng, cài đặt không chính xác hoặc lỗi phần mềm tích tụ theo thời gian có thể làm suy giảm hiệu suất.
Thực hiện cài đặt sạch Windows sẽ xóa hoàn toàn mọi thứ, giải quyết triệt để các vấn đề này và khôi phục PC về tốc độ và độ ổn định ban đầu. Mặc dù việc cài đặt lại Windows yêu cầu bạn phải sao lưu các tệp của mình và cài đặt lại các ứng dụng, nhưng những lợi ích mà nó mang lại hoàn toàn xứng đáng với công sức bỏ ra.
9. Nâng cấp RAM
Một bước cuối cùng nhưng cực kỳ quan trọng để cải thiện hiệu suất máy tính của bạn là nâng cấp thêm RAM. Như bạn có thể đã biết, RAM (Bộ nhớ truy cập ngẫu nhiên) rất cần thiết cho khả năng xử lý nhiều tác vụ đồng thời của máy tính. Máy tính của bạn có càng nhiều RAM, nó càng có thể xử lý nhiều dữ liệu cùng lúc. Nếu bạn muốn thời gian tải nhanh hơn và trải nghiệm đa nhiệm mượt mà hơn, hãy cân nhắc tăng dung lượng RAM lên ít nhất 16 GB.
Trước khi nâng cấp, điều cần thiết là phải kiểm tra thông số kỹ thuật của PC để xác định lượng RAM tối đa mà hệ thống của bạn có thể hỗ trợ. Hầu hết các máy tính hiện đại đều cho phép nâng cấp RAM dễ dàng và quá trình này tương đối nhanh chóng.
Cặp thanh RAM được cầm trên tay, minh họa cho việc nâng cấp bộ nhớ RAM máy tính
Duy trì hiệu suất PC của bạn không hề phức tạp. Đôi khi, chỉ cần kiểm tra các bản cập nhật và gỡ cài đặt các ứng dụng không sử dụng cũng có thể giúp bạn thổi một luồng sinh khí mới vào chiếc máy của mình. Những lúc khác, bạn có thể cần phải dùng đến việc cài đặt lại Windows hoàn toàn để bắt đầu lại. Dù bằng cách nào, việc áp dụng các bước được nêu trên sẽ giúp bạn đưa PC của mình trở lại trạng thái hoạt động trơn tru. Hãy chia sẻ kinh nghiệm và những mẹo tối ưu PC của riêng bạn trong phần bình luận bên dưới, hoặc tham khảo thêm các thủ thuật công nghệ hữu ích khác trên thuthuatmeohay.com để khám phá thêm nhiều cách giúp chiếc máy tính của bạn luôn trong trạng thái tốt nhất!
