QR Code đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống số hiện đại, từ việc truy cập menu nhà hàng, thanh toán hóa đơn cho đến đăng nhập dịch vụ. Tuy nhiên, sự tiện lợi này cũng đi kèm với những rủi ro tiềm ẩn. Các đối tượng xấu có thể lợi dụng QR Code để lừa đảo, cài đặt phần mềm độc hại hoặc đánh cắp thông tin cá nhân của bạn. Vậy làm thế nào để phân biệt một QR Code hợp lệ với một mã giả mạo độc hại? Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn những cách nhận biết QR Code giả mạo hiệu quả để bảo vệ điện thoại và dữ liệu của bạn khỏi những nguy cơ không đáng có.
Kiểm tra xem mã QR có bị thay đổi vật lý không
Một trong những thủ đoạn phổ biến nhất mà kẻ lừa đảo sử dụng là dán đè một mã QR giả mạo lên trên mã QR gốc. Điều này thường xảy ra ở những nơi công cộng như biển quảng cáo, máy bán hàng tự động, hoặc các tờ rơi. Mục đích của chúng là khiến bạn quét nhầm mã độc hại, dẫn đến các trang web lừa đảo (phishing) hoặc tự động tải về phần mềm độc hại (malware).
Mã QR chính hãng trên thiết bị Amazon Echo Spot, cần cẩn trọng kiểm tra lớp dán đè.
Để tránh rơi vào bẫy này, bạn nên luôn kiểm tra kỹ mã QR trước khi quét. Hãy nhìn xem mã có dấu hiệu bị dán chồng, lớp keo dán, hoặc bất kỳ sự sai lệch vật lý nào không. Mặc dù đôi khi các doanh nghiệp cũng có thể dán mã mới lên mã cũ (ví dụ: thay đổi menu), nhưng việc kiểm tra này luôn là một biện pháp phòng ngừa cần thiết. Sự cảnh giác này sẽ giúp bạn phát hiện những nỗ lực thay đổi mã một cách bất thường.
Phân tích ngữ cảnh xung quanh mã QR
Ngữ cảnh mà mã QR xuất hiện có thể cung cấp những manh mối quan trọng về tính hợp lệ của nó. Nếu bạn đang nghi ngờ về một mã QR, hãy dành chút thời gian để đánh giá môi trường xung quanh và thông điệp đi kèm.
Ví dụ, nếu bạn nhận được một email yêu cầu bạn quét mã QR thay vì cung cấp một liên kết URL rõ ràng, đây có thể là một dấu hiệu lừa đảo QR Code. Kẻ gian thường cố gắng che giấu địa chỉ trang web độc hại bằng cách yêu cầu người dùng quét mã. Tương tự, nếu email hoặc tờ rơi có văn phong “lạ”, không chuyên nghiệp, hoặc nội dung quá mập mờ, yêu cầu bạn quét mã để nhận thưởng hoặc giải quyết vấn đề cấp bách, hãy đặc biệt cảnh giác. Những dấu hiệu này rất giống với các kỹ thuật tấn công phishing và lừa đảo trực tuyến phổ biến. Các mã QR dán tùy tiện ở trạm xe buýt hoặc trên tường trung tâm thương mại mà không có thông tin rõ ràng cũng thường tiềm ẩn nguy cơ.
Kiểm tra ngữ cảnh xung quanh mã QR trước khi quét để phát hiện dấu hiệu lừa đảo.
Kiểm tra kỹ trang web mà mã QR dẫn đến
Việc quét một mã QR độc hại không có nghĩa là điện thoại của bạn sẽ ngay lập tức bị nhiễm độc. Hầu hết các ứng dụng quét mã QR đều hiển thị trước URL đích trước khi chuyển hướng bạn. Đây là cơ hội cuối cùng nhưng cực kỳ quan trọng để bạn kiểm tra và xác định tính hợp lệ của liên kết.
Biểu tượng HTTPS trên thanh địa chỉ trình duyệt, dấu hiệu của một trang web an toàn.
Hãy xem xét kỹ URL hiển thị. Các dấu hiệu của một trang web lừa đảo bao gồm:
- Thiếu HTTPS: Đảm bảo URL bắt đầu bằng
https://và có biểu tượng khóa bảo mật trên thanh địa chỉ. - Tên miền không chính xác: Tên miền có thể bị sai chính tả nhẹ (ví dụ:
goog1e.comthay vìgoogle.com) hoặc sử dụng các ký tự đặc biệt. - Tên miền phụ lạ: Trang web có thể trông giống một thương hiệu lớn nhưng lại sử dụng tên miền phụ không liên quan (ví dụ:
apple.com.freesoftware.xyz).
Nếu mã QR tuyên bố sẽ dẫn bạn đến một ứng dụng, hãy đảm bảo rằng nó thực sự chuyển hướng đến Google Play Store hoặc Apple App Store chính thức. Kẻ gian có thể tạo ra các trang web giả mạo trông giống hệt cửa hàng ứng dụng để lừa bạn tải về ứng dụng chứa mã độc. Nếu nghi ngờ, hãy ghi nhớ tên ứng dụng và tự mình mở cửa hàng ứng dụng trên điện thoại để tìm và tải về theo cách thủ công. Điều này đảm bảo bạn nhận được phiên bản ứng dụng hợp lệ và an toàn.
Sử dụng ứng dụng quét mã QR an toàn
Để tăng cường lớp bảo vệ, bạn có thể cân nhắc sử dụng một ứng dụng quét mã QR an toàn thay vì các ứng dụng quét thông thường hoặc tính năng quét tích hợp sẵn trên điện thoại. Những ứng dụng này được thiết kế để kiểm tra các liên kết và nội dung mà mã QR dẫn đến, cảnh báo bạn nếu phát hiện bất kỳ dấu hiệu độc hại nào trước khi bạn truy cập.
Ứng dụng quét mã QR an toàn sẽ cảnh báo bạn về các mối nguy hiểm phishing.
Ví dụ, các ứng dụng như Trend Micro QR Code Scanner có khả năng quét và phân tích liên kết để đảm bảo rằng bạn sẽ được dẫn đến một địa chỉ an toàn. Việc sử dụng các công cụ bảo mật chuyên dụng như vậy sẽ cung cấp một lớp lọc bổ sung, giúp bạn tự tin hơn khi tương tác với các mã QR trong môi trường số đầy rủi ro.
Kết luận
QR Code mang lại nhiều tiện ích vượt trội, nhưng chúng ta cũng cần nhận thức rõ về các nguy cơ lừa đảo tiềm ẩn. Việc nhận biết QR Code giả mạo là một kỹ năng thiết yếu trong bối cảnh an ninh mạng ngày càng phức tạp. Bằng cách luôn cảnh giác, kiểm tra kỹ lưỡng mã QR về mặt vật lý, phân tích ngữ cảnh xuất hiện của chúng, kiểm tra đích đến của liên kết, và cân nhắc sử dụng các ứng dụng quét an toàn, bạn có thể giảm thiểu đáng kể rủi ro bị tấn công. Hãy luôn đặt an toàn dữ liệu cá nhân và thiết bị của bạn lên hàng đầu khi tương tác với các mã QR.
Bạn đã từng gặp phải QR Code đáng ngờ nào chưa? Hãy chia sẻ kinh nghiệm của bạn và cùng thảo luận cách phòng tránh lừa đảo qua mã QR hiệu quả nhất!
Tài liệu tham khảo
- 5 Examples To Help You Spot Fraud & Fake Email
- Red Flags of a Phishing Website
- Scan QR Codes Safely With the Trend Micro QR Scanner
