Khi máy tính Windows của bạn gặp sự cố trong quá trình khởi động, các tùy chọn khởi động nâng cao (Advanced Boot Options) chính là chìa khóa để chẩn đoán và khắc phục vấn đề. Những tùy chọn này cho phép bạn nhanh chóng tìm ra nguyên nhân và sửa chữa nhiều loại lỗi khác nhau mà không yêu cầu kiến thức kỹ thuật chuyên sâu. Chúng là một phần không thể thiếu của môi trường khôi phục Windows (Windows Recovery Environment – WinRE), được thiết kế để hỗ trợ người dùng giải quyết các vấn đề hệ thống nghiêm trọng.
Để truy cập các Tùy chọn Khởi động Nâng cao, bạn cần khởi động máy tính vào Môi trường Khôi phục Windows, sau đó điều hướng đến Troubleshoot (Khắc phục sự cố) > Advanced Options (Tùy chọn nâng cao). Đây là bước đầu tiên để tiếp cận bộ công cụ mạnh mẽ giúp đưa hệ thống của bạn trở lại trạng thái hoạt động bình thường.
Sửa Chữa Khởi Động (Startup Repair)
Giao diện Tùy chọn Nâng cao (Advanced Options) trong Môi trường Khôi phục Windows (WinRE) để khắc phục lỗi khởi động.
Nếu một sự cố nào đó ngăn máy tính Windows của bạn khởi động đúng cách, tùy chọn Startup Repair (Sửa chữa Khởi động) có thể giúp bạn khắc phục. Tính năng này sẽ quét các vấn đề phổ biến, chẳng hạn như tệp hệ thống bị hỏng, cấu hình khởi động không chính xác, lỗi ổ đĩa hoặc sự cố driver, và cố gắng tự động giải quyết chúng. Đây là lựa chọn đầu tiên bạn nên thử khi máy tính không thể boot vào Windows.
Cài Đặt Khởi Động (Startup Settings)
Tùy chọn Startup Settings (Cài đặt Khởi động) chứa các chế độ khởi động chuyên biệt cho máy tính Windows của bạn. Chúng cung cấp các mức độ truy cập và chức năng khác nhau vào hệ điều hành, cho phép bạn khắc phục, chẩn đoán và sửa chữa nhiều vấn đề Windows.
Màn hình Cài đặt Khởi động (Startup Settings) với các tùy chọn chế độ khởi động đặc biệt của Windows.
Dưới đây là các chế độ có sẵn trong menu Cài đặt Khởi động:
- Enable Debugging (Bật Gỡ lỗi): Khởi động Windows ở chế độ gỡ lỗi, cho phép các nhà phát triển hoặc quản trị viên hệ thống khắc phục sự cố Windows bằng các công cụ nâng cao. Ví dụ, họ có thể sử dụng WinDbg để điều tra các vấn đề như sự cố hệ thống.
- Enable Boot Logging (Bật Nhật ký Khởi động): Tạo một nhật ký chi tiết về toàn bộ quá trình khởi động, bao gồm các driver và dịch vụ được tải, và lưu trữ nó trong một tệp có tên ntbtlog.txt trong thư mục C:Windows. Bằng cách kiểm tra tệp này, bạn có thể biết liệu một driver nào đó có phải là nguyên nhân khiến máy tính không khởi động được hay không.
- Enable Low-Resolution Mode (Bật Chế độ Độ phân giải Thấp): Giúp bạn khắc phục sự cố hiển thị bằng cách tải Windows với các driver video cơ bản. Màn hình sẽ có độ phân giải thấp, nhưng bạn có thể truy cập màn hình desktop và cập nhật hoặc cài đặt lại các driver hiển thị khi chúng bị lỗi.
- Enable Safe Mode (Bật Chế độ An toàn): Khởi động máy tính của bạn với một tập hợp driver và dịch vụ thiết yếu tối thiểu, đủ để Windows hoạt động. Chế độ này có thể giúp khắc phục các vấn đề như sự cố thường xuyên, lỗi driver, nhiễm phần mềm độc hại, xung đột phần mềm, hỏng tệp hệ thống và lỗi phần cứng.
- Enable Safe Mode With Networking (Bật Chế độ An toàn Với Mạng): Chế độ An toàn cơ bản không tải các driver mạng, nhưng chế độ này có, vì vậy bạn có kết nối internet để khắc phục các vấn đề trực tuyến. Vì các phần khác của hệ thống không được tải, chúng được bảo vệ khỏi các vấn đề bạn có thể gặp phải khi trực tuyến.
- Enable Safe Mode Command Prompt (Bật Chế độ An toàn Với Dấu nhắc Lệnh): Chế độ An toàn này khởi động trực tiếp vào Command Prompt (Dấu nhắc Lệnh) thay vì giao diện người dùng desktop tối thiểu. Điều này cho phép bạn chạy các lệnh khắc phục sự cố, chẳng hạn như lệnh SFC và DISM.
- Disable Driver Signature Enforcement (Tắt Bắt buộc Ký Driver): Chế độ này khởi động Windows bình thường nhưng tạm thời tắt tính năng Bắt buộc Ký Driver. Điều này cho phép bạn cài đặt các driver không có chữ ký trên máy tính Windows của mình. Tuy nhiên, hãy đảm bảo các driver đến từ các nguồn đáng tin cậy trước khi tắt tính năng này để tránh rủi ro bảo mật.
- Disable Early Launch Anti-Malware Protection (Tắt Bảo vệ Chống Mã độc Khởi động Sớm): Chế độ này tắt driver ELAM (Early Launch Anti-Malware) của Microsoft Defender Antivirus. Driver này kiểm tra các driver có vấn đề trong quá trình khởi động và có thể dừng quá trình nếu phát hiện ra. Tắt nó cho phép bạn tải các driver đáng ngờ đó—giả sử chúng an toàn—và khắc phục sự cố chúng.
- Disable Automatic Restart After Failure (Tắt Tự động Khởi động lại Sau Lỗi): Khi Windows gặp lỗi nghiêm trọng—một vấn đề nghiêm trọng ảnh hưởng đáng kể đến chức năng của hệ điều hành—máy tính của bạn sẽ khởi động lại. Bằng cách tắt tính năng này, máy tính của bạn không khởi động lại mà thay vào đó hiển thị lỗi, cho phép bạn khắc phục sự cố.
Dấu Nhắc Lệnh (Command Prompt)
Tùy chọn Command Prompt (Dấu nhắc Lệnh) khởi chạy giao diện dòng lệnh trong Tùy chọn Khởi động Nâng cao để phục hồi và khắc phục sự cố hệ thống nâng cao.
Nó hữu ích khi bạn cần chạy các lệnh chẩn đoán, sửa chữa tệp hệ thống, quản lý phân vùng ổ đĩa hoặc thực hiện các tác vụ quản trị khác yêu cầu sử dụng các công cụ dòng lệnh mà không cần khởi động hoàn toàn vào Windows.
Gỡ Cài Đặt Cập Nhật (Uninstall Updates)
Tùy chọn Uninstall Updates (Gỡ Cài đặt Cập nhật) cho phép bạn khôi phục các bản cập nhật Windows gần đây. Điều này hữu ích khi bản cập nhật gây ra các vấn đề trên máy tính của bạn, chẳng hạn như máy chậm, hệ thống không ổn định hoặc bị treo, lỗi khởi động, lỗi driver và các tính năng bị thiếu hoặc trục trặc.
Về cơ bản, nếu bạn nhận thấy điều gì đó không ổn sau khi cập nhật máy tính, đây là tùy chọn bạn cần sử dụng trước khi các bản cập nhật vượt quá cửa sổ hoàn tác của chúng, thường là 10 ngày.
Cài Đặt Phần Mềm Chương Trình UEFI (UEFI Firmware Settings)
Việc chọn UEFI Firmware Settings (Cài đặt Phần mềm Chương trình UEFI) sẽ cấp cho bạn quyền truy cập vào phiên bản hiện đại hóa của Hệ thống Đầu vào/Đầu ra Cơ bản (BIOS) truyền thống, được gọi là Giao diện Phần mềm Chương trình Khả mở Hợp nhất (Unified Extensible Firmware Interface – UEFI).
Chức năng này cho phép bạn tinh chỉnh các cài đặt cơ bản hoặc cấp độ phần cứng của máy tính, bao gồm thứ tự khởi động, khởi động an toàn (secure boot), thời gian và ngày hệ thống, tốc độ quạt, cài đặt RAM và chế độ nguồn.
Vì vậy, nếu bạn muốn định cấu hình cách phần cứng và phần mềm chương trình của máy tính tương tác, UEFI cung cấp một cách thân thiện với người dùng hơn để thực hiện điều đó.
Nếu bạn không thấy tùy chọn UEFI Firmware Settings, đừng hoảng sợ. Điều đó có nghĩa là bạn phải truy cập các cài đặt tương tự bằng BIOS, mặc dù nó bị giới hạn hơn. Tùy thuộc vào nhà sản xuất thiết bị của bạn, bạn có thể truy cập BIOS bằng cách nhấn các phím như F2, F10, Delete hoặc Esc trong quá trình khởi động.
Khôi Phục Hệ Thống (System Restore)
Tùy chọn System Restore (Khôi phục Hệ thống) đưa máy tính của bạn về trạng thái hoạt động trước đó bằng cách hoàn tác các thay đổi được thực hiện đối với cài đặt hệ thống. Tính năng này hữu ích khi khắc phục các sự cố do cập nhật, thay đổi có vấn đề hoặc sự cố hệ thống đột ngột mà không ảnh hưởng đến các tệp cá nhân của bạn.
Hãy nhớ rằng System Restore phụ thuộc vào việc các điểm khôi phục hệ thống có sẵn trên ổ cứng của bạn để hoàn tác các thay đổi.
Mặc dù Windows sẽ tự động tạo chúng trước một sự kiện hệ thống quan trọng (ví dụ: cài đặt phần mềm hoặc cập nhật mới), bạn nên tạo các điểm khôi phục hệ thống thủ công để kiểm soát tốt hơn.
Khôi Phục Ảnh Hệ Thống (System Image Recovery)
Màn hình Các Tùy chọn Khôi phục Khác (More Recovery Options) trong Windows, bao gồm Khôi phục Ảnh Hệ thống.
Nếu bạn đã tạo một ảnh hệ thống (system image) của máy tính Windows của mình, tùy chọn System Image Recovery (Khôi phục Ảnh Hệ thống) là nơi bạn sử dụng nó để khôi phục máy tính của mình. Ảnh hệ thống sẽ khôi phục tất cả dữ liệu của bạn từ bản cài đặt Windows đó, bao gồm cài đặt, cấu hình, ứng dụng và tệp. Đây là một trong những tùy chọn tốt nhất để khôi phục PC của bạn khỏi sự cố phần cứng hoàn toàn.
Tuy nhiên, hãy nhớ rằng bất kỳ dữ liệu nào được tạo sau khi tạo ảnh hệ thống sẽ không được khôi phục. Vì vậy, nếu có thể, hãy đảm bảo tạo ảnh hệ thống hàng tháng, trước các bản cập nhật lớn cho PC của bạn hoặc trước các sự kiện quan trọng.
Cảnh báo quan trọng: Việc sử dụng sai các Tùy chọn Khởi động Nâng cao có thể làm trầm trọng thêm các vấn đề hiện có hoặc gây ra các vấn đề mới, khiến hệ thống của bạn không ổn định hơn. Chỉ sử dụng chúng nếu bạn hoàn toàn hiểu cách chúng hoạt động và các tác động của chúng.
Nếu bạn vẫn không chắc chắn về cách hoạt động của Advanced Boot Options, hãy cân nhắc tìm kiếm sự giúp đỡ từ một chuyên gia IT trước khi sử dụng chúng. Điều này sẽ giúp đảm bảo an toàn cho dữ liệu và hệ thống của bạn.
