Những ngày cuối cùng của Windows 10 đang đến gần, nhưng điều đó không có nghĩa là chiếc PC thân thuộc của bạn cũng phải “ra đi” theo. Khi Microsoft chính thức ngừng hỗ trợ cho Windows 10, nhiều người dùng có thể lo lắng về tương lai của thiết bị hiện tại. Tuy nhiên, có rất nhiều lựa chọn khả thi để bạn có thể tiếp tục sử dụng máy tính của mình, kéo dài tuổi thọ và khai thác tối đa giá trị của phần cứng, thay vì phải vội vàng nâng cấp hay bỏ đi một chiếc PC vẫn còn hoạt động tốt. Bài viết này sẽ cung cấp các giải pháp thiết thực để bạn có thể tiếp tục sử dụng chiếc PC Windows 10 cũ của mình một cách an toàn và hiệu quả.
1. Tiếp tục sử dụng Windows 10 với hỗ trợ bên thứ ba
Một số công ty, tiêu biểu như 0patch, đã tuyên bố rằng họ sẽ phát hành các bản vá bảo mật độc lập cho Windows 10 ngay cả sau khi hệ điều hành này đạt đến ngày hết hạn hỗ trợ chính thức từ Microsoft. Nếu những tuyên bố này là chính xác và được triển khai hiệu quả, bạn hoàn toàn có thể tiếp tục sử dụng Windows 10 mà không cần đến các bản cập nhật bảo mật từ Microsoft. Tuy nhiên, lựa chọn này sẽ đi kèm với một khoản chi phí dưới hình thức đăng ký dịch vụ.
Laptop Windows 10 hiển thị giao diện cài đặt kèm USB và đĩa cài đặt, biểu tượng cho việc tiếp tục sử dụng hệ điều hành.
Việc duy trì sử dụng Windows 10 thông qua hỗ trợ bên thứ ba phụ thuộc rất nhiều vào việc các công ty này có thực sự đầu tư thời gian, tiền bạc và nguồn lực để phát triển các bản vá bảo mật hay không. Hiện tại, chưa có thông tin rõ ràng về lịch trình cập nhật hay mức độ ưu tiên xử lý các lỗi chưa được vá. Mặc dù Microsoft đã hoàn toàn từ bỏ Windows 10, đây gần như là lựa chọn duy nhất nếu bạn muốn tiếp tục gắn bó với hệ điều hành này. Việc sử dụng Windows 10 mà không có các bản vá bảo mật trong tương lai chỉ khả thi đối với các máy tính “air-gapped” – những thiết bị không bao giờ kết nối internet. Tuy nhiên, phương pháp này không thực tế cho mục đích sử dụng cá nhân hay thương mại thông thường, trừ khi bạn chỉ dùng máy để thử nghiệm trong phòng lab.
2. Nâng cấp cưỡng bức lên Windows 11
Lựa chọn tiếp theo và hợp lý là nâng cấp lên Windows 11. Nếu PC của bạn đáp ứng các yêu cầu phần cứng nghiêm ngặt của Windows 11, quá trình này sẽ diễn ra suôn sẻ. Nhưng nếu máy tính của bạn không có phần cứng cần thiết, đặc biệt là bộ xử lý tương thích TPM 2.0 thì sao? Câu trả lời đơn giản là: bạn vẫn có thể cài đặt Windows 11.
Laptop hiển thị logo Windows 11 và USB cài đặt Rufus, minh họa việc cài đặt Windows 11 trên phần cứng không tương thích.
Có nhiều cách để vượt qua các yêu cầu phần cứng tối thiểu của Windows 11. Tuy nhiên, việc Microsoft liên tục siết chặt các yêu cầu và đóng các “lỗ hổng” cho phép cài đặt Windows 11 theo cách khác ngoài ý muốn của hãng, không ai có thể chắc chắn lựa chọn này sẽ khả thi trong bao lâu nữa. Một giải pháp khác là sử dụng Tiny11, một phiên bản rút gọn của Windows 11 đã loại bỏ các phần mềm không cần thiết và giảm bớt yêu cầu phần cứng. Ngay cả khi bạn đã cài đặt và chạy Windows 11 thành công trên phần cứng không được hỗ trợ, hành trình phía trước cũng không hề dễ dàng. Các PC không được hỗ trợ có thể sẽ không nhận được các bản cập nhật Windows trong tương lai từ Microsoft, bao gồm cả các bản vá bảo mật cần thiết để giữ an toàn cho máy tính của bạn. Điều này khiến bạn ở vào tình thế tương tự như việc tiếp tục sử dụng Windows 10 – thiếu các bản cập nhật bảo mật. Tuy nhiên, các giải pháp “workaround” đã đề cập có thể được sử dụng để cài đặt các bản cập nhật trên hệ thống Windows 11 không được hỗ trợ. Việc này có thể gây phiền phức, nhưng nó rẻ hơn rất nhiều so với việc vứt bỏ chiếc máy tính vẫn hoạt động hoàn hảo hoặc bán đi với giá thấp.
3. Chuyển sang hệ điều hành Linux
Nếu bạn không ngại rời xa Windows, việc cài đặt Linux trên các PC cũ là một trong những cách tốt nhất để tái sử dụng một chiếc máy tính đã lỗi thời. Các bản phân phối (distro) Linux cũng thường nhẹ hơn Windows, giúp chiếc PC của bạn hoạt động dễ dàng hơn với hệ điều hành mới.
Màn hình desktop Linux Mint trên laptop ThinkPad cùng chuột và USB, thể hiện sự dễ dàng chuyển đổi sang hệ điều hành mã nguồn mở.
Với hàng tá tùy chọn để lựa chọn, việc tìm kiếm bản phân phối Linux phù hợp có thể gây bối rối. Có ít nhất 10 bản phân phối Linux nhẹ bạn có thể cài đặt trên PC cũ để bắt đầu, nhưng ngay cả những bản phổ biến như Ubuntu, Arch Linux hay Linux Mint cũng sẽ hoạt động tốt nếu trước đây bạn đã chạy Windows 10 mà không gặp vấn đề gì. Và nếu bạn lo lắng rằng Linux quá phức tạp, đừng bận tâm. Các bản phân phối Linux hiện đại có giao diện đồ họa xuất sắc, có thể tùy chỉnh và các công cụ hệ thống sẽ giúp bạn cảm thấy quen thuộc ngay lập tức. Trên thực tế, thậm chí còn có một số tính năng mà Windows nên học hỏi từ Linux. Chuyển sang Linux có thể mang lại lợi ích lớn nếu bạn sẵn sàng thử nghiệm. Hệ điều hành này đã phát triển rất nhiều từ những ngày đầu chỉ với giao diện dòng lệnh và hiện là một lựa chọn thay thế Windows đầy khả năng, đặc biệt nếu bạn muốn “hồi sinh” chiếc PC cũ của mình.
4. Tái sử dụng PC cũ thành NAS hoặc máy chủ đa phương tiện (Media Server)
Cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng, có những cách sử dụng khác cho chiếc máy tính của bạn nếu nó không còn là thiết bị chính hàng ngày nữa. Nếu bạn đã nâng cấp lên một chiếc máy tính mới hỗ trợ Windows 11, bạn hoàn toàn có thể biến chiếc PC cũ của mình thành một hệ thống NAS (Network-Attached Storage) hoặc máy chủ đa phương tiện gia đình (home multimedia server) chỉ với một vài thiết lập nhanh chóng.
Ổ đĩa mạng NAS Ugreen DXP4800 Plus với các khay ổ cứng, biểu tượng cho giải pháp lưu trữ dữ liệu cá nhân hiệu quả.
Việc chạy máy chủ NAS của riêng bạn sẽ giúp bạn không còn phải phụ thuộc vào các nhà cung cấp dịch vụ đám mây như Google Drive và mang lại dung lượng lưu trữ lớn hơn đáng kể. Hãy coi đó như bộ lưu trữ đám mây riêng tư của bạn. Nó có thể chứa bao nhiêu dữ liệu tùy thích, và nếu bạn lo lắng về bảo mật, bạn sẽ hoàn toàn kiểm soát dữ liệu của mình. Thiết lập một hệ thống NAS cũng không quá khó khăn. Các giải pháp NAS miễn phí như OpenMediaVault, TrueNAS Core và Unraid là những lựa chọn tuyệt vời cho một hệ thống NAS tự làm.
Bạn cũng có thể biến chiếc máy tính cũ của mình thành một máy chủ đa phương tiện Plex, đóng vai trò là trung tâm cho các dịch vụ phát trực tuyến và bất kỳ nội dung lưu trữ cục bộ nào bạn có. Việc thiết lập Plex một cách chuyên nghiệp cũng không hề khó, vì vậy bạn sẽ có thể sử dụng ngay lập tức.
Microsoft có thể buộc bạn phải chia tay Windows 10 bằng cách ngừng hỗ trợ cho hệ điều hành này, nhưng bạn không nhất thiết phải “đầu hàng” và loại bỏ phần cứng của mình ngay lập tức. Tùy thuộc vào việc bạn muốn gắn bó với Windows 10 hay chuyển sang một hệ điều hành khác, có nhiều lựa chọn để cứu chiếc PC cũ của bạn khỏi việc trở thành rác thải điện tử. Hãy cân nhắc các giải pháp trên để tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên công nghệ của bạn.
