Bạn có bao giờ cảm thấy khó chịu khi các video trực tuyến liên tục bị giật, quá trình tải xuống kéo dài vô tận, hay các trang web tải chậm chạp dù bạn đang sử dụng dữ liệu di động? Có thể nhà mạng của bạn đang cố tình giảm tốc độ kết nối của bạn, hay còn gọi là “bóp băng thông” (throttling). Đây là một thực tế phổ biến mà các nhà mạng áp dụng để quản lý lưu lượng mạng. Tuy nhiên, việc xác định liệu bạn có đang bị bóp băng thông hay không đôi khi không hề dễ dàng, bởi có nhiều yếu tố khác cũng có thể gây ra tình trạng mạng chậm. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những phương pháp cụ thể và dễ thực hiện để kiểm tra xem nhà mạng có đang bóp băng thông dữ liệu di động của bạn hay không, giúp bạn hiểu rõ hơn về tình trạng kết nối của mình.
1. Chạy kiểm tra tốc độ trên dữ liệu di động
Trước khi vội vàng kết luận rằng nhà mạng đang bóp băng thông dữ liệu di động của bạn, bước đầu tiên và quan trọng nhất là chạy kiểm tra tốc độ internet. Một bài kiểm tra tốc độ sẽ đo tốc độ tải xuống (download speed), tốc độ tải lên (upload speed) và độ trễ (ping/latency) của kết nối, cung cấp cho bạn cái nhìn rõ ràng về hiệu suất mạng. Để có kết quả chính xác nhất, bạn nên sử dụng các trang web kiểm tra tốc độ đáng tin cậy như Speedtest by Ookla, Fast.com hoặc Google Speed Test.
Nếu tốc độ mạng của bạn liên tục thấp hơn mức nhà mạng đã cam kết, hãy thực hiện các bài kiểm tra tốc độ vào nhiều thời điểm khác nhau trong ngày và trong vài ngày liên tiếp để xem liệu tình trạng chậm này là tạm thời hay kéo dài. Nếu tốc độ chậm vẫn duy trì ổn định, bóp băng thông có thể là nguyên nhân. Tuy nhiên, các yếu tố như vùng phủ sóng yếu, tắc nghẽn mạng hoặc giới hạn dung lượng dữ liệu tốc độ cao cũng có thể là nguyên nhân. Để xác nhận liệu bóp băng thông có phải là lý do thực sự hay không, bạn cần loại trừ các yếu tố này, như sẽ được giải thích trong các phần tiếp theo.
Ứng dụng kiểm tra tốc độ Speedtest của Ookla trên màn hình điện thoại, minh họa việc kiểm tra tốc độ dữ liệu di động.
2. Kiểm tra vùng phủ sóng và sự cố mạng tạm thời
Tín hiệu di động yếu và vùng phủ sóng hạn chế có thể làm chậm kết nối của bạn, khiến bạn lầm tưởng là bị bóp băng thông. Để loại trừ khả năng này, trước tiên hãy kiểm tra xem điện thoại của bạn có chỉ hiển thị một hoặc hai vạch sóng không – điều này cho thấy tín hiệu yếu. Nếu bạn nhận thấy điều này, hãy thử di chuyển đến một vị trí khác, lý tưởng nhất là ngoài trời hoặc gần cửa sổ, để xem tín hiệu có được cải thiện không.
Nếu tín hiệu vẫn yếu, hãy kiểm tra các tài khoản chính thức của nhà mạng trên các mạng xã hội (đặc biệt là Twitter) để tìm thông tin cập nhật về bảo trì hoặc các vấn đề dịch vụ trong khu vực của bạn. Nếu đó là sự cố kỹ thuật từ phía nhà mạng, họ có thể sẽ khắc phục. Bạn cũng có thể hỏi những người khác đang dùng cùng nhà mạng xem họ có gặp tình trạng mạng chậm hay không, và xem xét bản đồ vùng phủ sóng để đánh giá cường độ tín hiệu tại vị trí của bạn.
Bản đồ vùng phủ sóng mạng 5G của NPerf tại Hoa Kỳ, minh họa cách kiểm tra tín hiệu mạng di động.
3. Theo dõi tốc độ mạng theo thời gian cụ thể
Một số nhà mạng áp dụng chính sách quản lý mạng để giảm tốc độ trong giờ cao điểm nhằm tránh tình trạng tắc nghẽn. Nếu dữ liệu của bạn chậm lại vào những thời điểm cụ thể, đặc biệt là vào buổi tối hoặc ban đêm, nhưng hoạt động bình thường vào những lúc khác, có thể nhà mạng đang bóp băng thông dữ liệu trong những khoảng thời gian đó. Để xác nhận, hãy chạy các bài kiểm tra tốc độ vào các thời điểm khác nhau trong ngày và so sánh kết quả.
Mặc dù bạn không thể hoàn toàn tránh được việc bị bóp băng thông trong giờ cao điểm, nhưng bạn có thể khắc phục bằng cách xác định khi nào tốc độ giảm và lên lịch các tác vụ ngốn nhiều dữ liệu như xem phim trực tuyến hoặc tải xuống vào những giờ thấp điểm. Bằng cách này, bạn sẽ chỉ cần dữ liệu cho các tác vụ nhẹ hơn trong thời gian mạng chậm, từ đó giảm thiểu tác động của việc bóp băng thông.
4. Kiểm tra giới hạn dung lượng dữ liệu tốc độ cao của bạn
Nhiều nhà mạng áp đặt các giới hạn ưu tiên thấp hơn (deprioritization limits), tức là giảm tốc độ khi bạn vượt quá một ngưỡng dữ liệu nhất định – ngay cả đối với các gói cước không giới hạn. Đây có thể là giới hạn hàng ngày, hàng tuần hoặc hàng tháng trước khi việc bóp băng thông bắt đầu. Để kiểm tra xem điều này có áp dụng cho bạn không, hãy xem lại gói cước của nhà mạng để tìm hiểu về giới hạn dữ liệu tốc độ cao và theo dõi mức sử dụng của bạn để xem liệu bạn có vượt quá chúng hay không.
Nếu bạn đã hết dung lượng dữ liệu tốc độ cao, tốc độ sẽ trở lại bình thường khi gói cước của bạn được thiết lập lại. Để ngăn chặn điều này trong tương lai, bạn có hai lựa chọn. Bạn có thể quản lý việc sử dụng dữ liệu của mình một cách khôn ngoan bằng cách sử dụng Wi-Fi cho các tác vụ nặng để tiết kiệm dữ liệu tốc độ cao cho các nhu cầu quan trọng, hoặc chuyển sang gói cước có giới hạn cao hơn hoặc gói dữ liệu cao cấp không bị giảm ưu tiên.
5. Thử sử dụng VPN để cải thiện tốc độ
Một số nhà mạng bóp băng thông các hoạt động mạng cụ thể để ưu tiên các loại lưu lượng truy cập khác. Nếu các ứng dụng xem trực tuyến tải chậm trong khi các ứng dụng khác hoạt động tốt, các bản tải xuống đám mây lớn bị lag nhưng việc duyệt web thông thường vẫn mượt mà, hoặc trải nghiệm chơi game bị ảnh hưởng bởi ping cao, có thể nhà mạng của bạn đang cố tình làm chậm các hoạt động cụ thể để tối ưu hiệu suất cho các loại lưu lượng khác.
Để bỏ qua điều này, bạn có thể sử dụng Mạng Riêng Ảo (VPN), công nghệ này mã hóa lưu lượng truy cập internet của bạn và định tuyến nó qua một máy chủ từ xa. Điều này giúp ẩn địa chỉ IP và hoạt động trực tuyến của bạn khỏi nhà mạng, khiến họ khó phát hiện loại dữ liệu bạn đang sử dụng, từ đó giúp ngăn chặn việc bóp băng thông đối với các dịch vụ cụ thể.
Biểu tượng VPN trên màn hình điện thoại thông minh, thể hiện việc sử dụng VPN để cải thiện tốc độ mạng và vượt qua giới hạn băng thông.
6. Xác định vấn đề có phải do ứng dụng hoặc trang web cụ thể
Một số ứng dụng và trang web có thể gặp sự cố máy chủ, tình trạng chậm trễ cục bộ hoặc các hạn chế cụ thể của nhà mạng ảnh hưởng đến hiệu suất. Nếu chỉ một ứng dụng cụ thể, chẳng hạn như YouTube, hoặc một trang web nào đó chậm trong khi những ứng dụng và trang web khác hoạt động bình thường, thì vấn đề có thể nằm ở phía họ chứ không phải do nhà mạng bóp băng thông. Để xác minh, hãy hỏi những người khác đang sử dụng cùng nhà mạng xem họ có gặp phải vấn đề tương tự không.
Nếu đó là sự cố từ phía máy chủ hoặc nhà phát triển, bạn sẽ cần đợi họ khắc phục. Trong thời gian chờ đợi, hãy thử các ứng dụng hoặc dịch vụ thay thế. Nếu một trình duyệt cụ thể chậm, hãy chuyển sang trình duyệt khác. Nếu một dịch vụ xem trực tuyến bị lag, hãy thử các dịch vụ khác để so sánh. Ngoài ra, hãy kiểm tra xem ứng dụng có bị đặt ở chế độ hiệu suất thấp hay không và thử thay đổi máy chủ DNS để xem liệu điều đó có giải quyết được vấn đề không.
7. Chuyển đổi giữa các chế độ mạng 4G/5G
Một số nhà mạng giới hạn tốc độ trên các chế độ mạng cụ thể, chẳng hạn như 5G, nhưng lại cung cấp hiệu suất tốt hơn trên 4G LTE. Tương tự, nhà mạng di động của bạn có thể có vùng phủ sóng 5G yếu nhưng lại có kết nối đáng tin cậy trên 4G LTE. Nếu bạn thấy hiệu suất chậm khi sử dụng một chế độ mạng cụ thể, mạng có thể đang bị tắc nghẽn, vì vậy việc chuyển sang chế độ khác có thể giúp cải thiện tốc độ.
Mặc dù một số nhà mạng tự động chọn chế độ mạng tốt nhất, nhưng việc chuyển đổi thủ công có thể giúp bạn xác định xem nó có cải thiện tốc độ của bạn hay không. Trên Android, hãy vào Cài đặt > Kết nối > Mạng di động, chạm vào thẻ SIM của bạn và chọn 4G LTE, 5G hoặc 3G, tùy thuộc vào những gì có sẵn. Trên iPhone, hãy vào Cài đặt > Dữ liệu di động > Tùy chọn dữ liệu di động và chọn mạng.
8. Xác minh vấn đề không phải từ điện thoại của bạn
Nếu không có yếu tố nào ở trên có vẻ là nguyên nhân, hãy kiểm tra xem vấn đề có nằm ở điện thoại của bạn không. Các thiết bị của chúng ta tự nhiên sẽ chậm hơn theo từng năm, vì vậy những sự chậm lại này có thể ảnh hưởng xấu đến khả năng kết nối mạng. Thiết bị của bạn cũng có thể bị lag trên Wi-Fi hoặc các mạng khác do các vấn đề nội bộ, sự cố với tệp nguồn hoặc dịch vụ bạn đang sử dụng, hoặc các yếu tố tương tự. Ngoài ra, việc chia sẻ điểm phát sóng (hotspot) với nhiều thiết bị cũng có thể làm giảm tốc độ trên thiết bị chính của bạn.
Để loại trừ các vấn đề liên quan đến điện thoại, hãy tháo thẻ SIM của bạn ra và lắp vào một thiết bị khác. Nếu mạng hoạt động tốt hơn, điện thoại của bạn có thể là thủ phạm. Để khắc phục, hãy thử khởi động lại thiết bị, cập nhật phần mềm, đặt lại cài đặt mạng, tắt điểm phát sóng và đóng các ứng dụng chạy nền. Sau khi vấn đề cốt lõi được khắc phục, tốc độ kết nối của bạn sẽ được cải thiện.
Nếu bạn nghi ngờ nhà mạng của mình cố tình làm chậm kết nối (mặc dù rất khó để chắc chắn hoặc chứng minh), hãy liên hệ với nhà mạng để trình bày mối quan ngại của bạn. Mặc dù các bước được đề xuất có thể giúp giảm thiểu việc bóp băng thông, nhưng việc chuyển sang nhà mạng khác có thể là giải pháp tốt nhất về lâu dài nếu vấn đề vẫn tiếp diễn quá lâu. Trước khi chuyển đổi, hãy nghiên cứu kỹ lưỡng các tính năng và vùng phủ sóng của nhà mạng mới, cũng như bất kỳ hạn chế tiềm ẩn nào mà họ có thể có. Điều này sẽ giúp bạn tránh gặp phải các vấn đề tương tự một lần nữa.
