Trong suốt quá trình phát triển của mình, Windows đã trải qua nhiều thay đổi đáng kể về giao diện và tính năng. Tuy nhiên, một số công cụ cổ điển, hay còn gọi là những tiện ích Windows tích hợp sẵn, vẫn chứng tỏ giá trị vượt thời gian. Từ việc theo dõi hiệu suất cho đến các tùy chỉnh hệ thống nhanh chóng, những công cụ này vẫn hữu ích như những ngày đầu chúng được giới thiệu. Đối với người dùng PC, việc nắm rõ và tận dụng các công cụ Windows cổ điển này có thể giúp tối ưu hóa trải nghiệm, khắc phục sự cố và quản lý máy tính hiệu quả hơn mà không cần đến phần mềm bên thứ ba phức tạp. Dưới đây là danh sách 9 ứng dụng Windows cũ nhưng hữu ích mà bạn nên biết.
9. Dọn dẹp đĩa (Disk Cleanup)
Mặc dù Windows 11 đã cho phép bạn xóa các tệp tạm thời từ ứng dụng Cài đặt và thậm chí bật Storage Sense để tự động hóa việc dọn dẹp, Disk Cleanup vẫn là một công cụ đáng tin cậy cho những ai thích giao diện đơn giản, trực quan. Tiện ích này cung cấp cái nhìn chi tiết về những gì đang chiếm dung lượng trên ổ đĩa của bạn, bao gồm tệp tạm thời, nhật ký lỗi hệ thống, hình thu nhỏ (thumbnails) và nhiều hơn nữa. Mỗi mục đều có mô tả ngắn gọn, giúp bạn biết chính xác mình sắp xóa gì.
Bạn thậm chí có thể sử dụng công cụ dọn dẹp ổ đĩa Windows này để xóa tất cả các điểm khôi phục (restore points) cũ, chỉ giữ lại điểm gần nhất. Nhìn chung, đây là một cách tuyệt vời để giải phóng dung lượng ổ cứng mà không xóa nhầm bất kỳ dữ liệu quan trọng nào.
Dọn dẹp đĩa (Disk Cleanup) trên Windows giúp giải phóng dung lượng ổ cứng hiệu quả
8. Lịch sử Tệp (File History)
Có rất nhiều cách để sao lưu dữ liệu trên Windows PC, nhưng nếu bạn không cần một bản sao lưu toàn bộ hệ thống hoặc không muốn phụ thuộc vào lưu trữ đám mây, File History cung cấp một giải pháp đơn giản hơn. Công cụ này tự động lưu các bản sao của tệp từ các vị trí quan trọng như thư viện, màn hình nền (desktop), danh bạ và mục yêu thích của bạn vào một ổ đĩa ngoài hoặc vị trí mạng.
Không giống như các dịch vụ đồng bộ hóa đám mây cập nhật theo thời gian thực, File History chạy theo các khoảng thời gian đã định. Điều này giúp giảm tải tài nguyên hệ thống nhưng vẫn mang lại sự an tâm. Bạn có thể loại trừ các thư mục không muốn sao lưu, thêm các thư mục khác và thậm chí tinh chỉnh tần suất tạo bản sao lưu. Nếu bạn vô tình xóa một tệp hoặc ghi đè lên nội dung quan trọng, bạn có thể dễ dàng khôi phục file phiên bản trước đó bằng Lịch sử Tệp.
Màn hình khôi phục tệp PowerPoint bằng tính năng Lịch sử Tệp (File History) của Windows
7. Hỗ trợ Nhanh (Quick Assist)
Quick Assist là một tiện ích Windows ít người biết mà có thể bạn không cần dùng hàng ngày, nhưng khi cần, bạn sẽ rất mừng vì nó đã được tích hợp sẵn. Công cụ này rất dễ sử dụng: khi một người bạn, thành viên gia đình hoặc đồng nghiệp cần giúp đỡ với PC của họ, bạn có thể dùng Quick Assist để dễ dàng kết nối với thiết bị Windows của họ và cung cấp hỗ trợ máy tính từ xa trực tiếp.
Vì nó được tích hợp sẵn trong Windows, bạn không cần phải tải xuống hoặc thiết lập các công cụ điều khiển máy tính từ xa của bên thứ ba như AnyDesk hay TeamViewer. Cả bạn và người kia chỉ cần khởi chạy Quick Assist, nhập mã bảo mật và bắt đầu trong vài giây. Người hỗ trợ chọn Help someone để tạo mã bảo mật, trong khi người cần giúp đỡ nhập mã đó vào phần Get help. Khi đã kết nối, người hỗ trợ có thể điều khiển máy tính của người kia và sử dụng các công cụ như con trỏ laser, chú thích và trò chuyện để hướng dẫn giải quyết vấn đề.
Ứng dụng Hỗ trợ Nhanh (Quick Assist) trên Windows 11 giúp hỗ trợ máy tính từ xa dễ dàng
6. Bảng ký tự (Character Map)
Bàn phím của bạn có lẽ chứa tất cả các chữ cái, số cơ bản và một vài ký hiệu. Nhưng còn những ký tự đặc biệt bạn thỉnh thoảng cần, như ©, ™ hay œ thì sao? Nếu may mắn, ứng dụng hoặc trang web bạn đang sử dụng có thể bao gồm một công cụ cho phép bạn chèn chúng. Nhưng nếu không, bạn có thể sử dụng Character Map để tìm chính xác những gì mình cần.
Bạn có thể mở công cụ này bằng menu tìm kiếm của Windows. Sau đó, chọn một phông chữ, cuộn qua lưới các ký tự và nhấp đúp vào những ký tự bạn muốn sử dụng. Chúng sẽ xuất hiện trong một hộp văn bản nơi bạn có thể sao chép và dán vào bất cứ đâu. Nó đặc biệt tiện dụng khi bạn làm việc với tài liệu kỹ thuật, sáng tạo nội dung hoặc nội dung đa ngôn ngữ. Nếu không muốn mở Character Map mỗi lần, bạn có thể sử dụng các Alt codes của Windows để chèn ký tự đặc biệt nhanh hơn.
Bảng ký tự (Character Map) trên Windows 11 hiển thị các ký tự đặc biệt và biểu tượng
5. Giám sát Tài nguyên (Resource Monitor)
Nếu máy tính của bạn đột nhiên chậm lại và bạn không rõ nguyên nhân, Resource Monitor là công cụ để bạn tìm đến. Trong khi Task Manager cung cấp cái nhìn tổng quan nhanh chóng, Resource Monitor đi sâu hơn nhiều và cho phép bạn theo dõi hiệu suất máy tính và mức sử dụng hệ thống theo thời gian thực.
Bạn có thể xem chính xác mỗi tiến trình đang sử dụng bao nhiêu tài nguyên CPU, bộ nhớ (RAM), ổ đĩa và mạng. Chuyển đổi giữa các tab để xác định ứng dụng nào đang chiếm nhiều tài nguyên nhất, phát hiện các tiến trình nền không cần thiết hoặc kiểm tra mức sử dụng mạng nếu có điều gì đó bất thường. Ví dụ, bạn có thể sử dụng tab Memory để xem chính xác mỗi tiến trình đang sử dụng bao nhiêu RAM và phát hiện các lỗi rò rỉ bộ nhớ tiềm ẩn. Và nếu các tệp của bạn mất mãi mới mở hoặc lưu, tab Disk có thể giúp bạn xác định tiến trình nào đang gây áp lực lên ổ lưu trữ.
Giám sát Tài nguyên (Resource Monitor) trên Windows 11 hiển thị mức sử dụng mạng của các tiến trình
4. Giám sát Độ tin cậy (Windows Reliability Monitor)
Reliability Monitor có thể không nổi tiếng bằng Task Manager hay Performance Monitor, nhưng nó cực kỳ hữu ích. Nếu bạn đã từng muốn có một báo cáo nhanh về tình trạng sức khỏe của PC, đây là công cụ để sử dụng. Giám sát Độ tin cậy cung cấp một dòng thời gian trực quan, rõ ràng về sự ổn định của hệ thống bạn. Nó hiển thị biểu đồ hàng ngày theo dõi tình trạng hệ thống, làm nổi bật các sự kiện quan trọng, cảnh báo và cập nhật thành công bằng các biểu tượng dễ hiểu. Bạn có thể nhấp vào bất kỳ điểm nào trên dòng thời gian để xem chính xác điều gì đã xảy ra vào ngày hôm đó.
Ngoài ra, mỗi ngày được đánh dấu trên biểu đồ với chỉ số ổn định từ 1 đến 10 để cung cấp cho bạn cái nhìn tổng quan nhanh về mức độ mượt mà mà máy của bạn đã hoạt động. Công cụ này rất hữu ích để theo dõi độ ổn định PC và xác định các vấn đề tiềm ẩn.
Cửa sổ Giám sát Độ tin cậy (Reliability Monitor) của Windows 11 theo dõi hiệu suất và sự cố hệ thống
3. Ứng dụng Ảnh cũ (Photos Legacy)
Ứng dụng Photos mới trong Windows 11 đi kèm với một số tính năng ấn tượng như nhận diện văn bản OCR, đồng bộ hóa iCloud và thậm chí cả các công cụ hỗ trợ AI. Tuy nhiên, Microsoft vẫn giữ lại ứng dụng Photos cũ, và có một vài lý do chính đáng để sử dụng nó.
Đầu tiên, nó ít gây xao nhãng hơn, vì nó không bao gồm bất kỳ tính năng nâng cao nào có trong ứng dụng Photos mới. Thứ hai, nó cung cấp một trình chỉnh sửa video Windows tích hợp cho phép bạn cắt, tách và kết hợp các clip, cũng như thêm bộ lọc, hiệu ứng và nhạc nền. Mặc dù không phải là một công cụ thay thế cho các phần mềm chỉnh sửa video chuyên dụng, nhưng để cắt ghép video cơ bản, nó có thể hoàn thành công việc. Không giống như các công cụ khác trong danh sách này, Photos Legacy không được cài đặt sẵn trên Windows 11. Để sử dụng, bạn sẽ cần tải xuống từ menu cài đặt trong ứng dụng Photos mới (dưới mục Photos Legacy) hoặc trực tiếp từ Microsoft Store.
Tab chỉnh sửa video trong ứng dụng Ảnh cũ (Photos Legacy) của Windows
2. Windows Media Player Cũ (Windows Media Player Legacy)
Trước khi Spotify và YouTube trở nên phổ biến, Windows Media Player là cách để thưởng thức âm nhạc và video trên PC. Và trong khi Microsoft đã giới thiệu một Media Player hiện đại hơn trong Windows 11, Windows Media Player Legacy cổ điển vẫn còn hiện diện.
Phiên bản cũ này tập trung vào tốc độ, sự đơn giản và tính quen thuộc. Một trong những lợi thế lớn nhất của nó là khả năng tương thích; nó hỗ trợ nhiều định dạng tệp và codec cũ mà ứng dụng mới có thể gặp khó khăn. Vì vậy, nếu bạn có một bộ sưu tập các tệp âm thanh cổ điển hoặc định dạng đặc biệt, rất có thể trình phát này có thể xử lý chúng dễ dàng. Ứng dụng cũng hỗ trợ các tính năng cổ điển như hiển thị đồ họa (visualizations), trích xuất đĩa CD (CD ripping), quản lý danh sách phát và thậm chí cả ghi đĩa CD âm thanh. Đây vẫn là một trình phát nhạc Windows hữu ích cho nhiều người dùng.
Giao diện ứng dụng Windows Media Player Legacy trên Windows 11
1. Bảng điều khiển (Control Panel)
Nếu có một công cụ Windows cổ điển mà người dùng chuyên nghiệp vẫn yêu thích, đó chính là Control Panel (Bảng điều khiển). Chắc chắn, ứng dụng Cài đặt (Settings) hiện nay đã bao gồm hầu hết các tính năng cần thiết, nhưng nó vẫn chưa thể thay thế hoàn toàn Control Panel.
Một lý do khiến mọi người tiếp tục tìm đến Control Panel là sự đơn giản và trực tiếp của nó. Trong khi ứng dụng Cài đặt có giao diện hiện đại, bạn thường sẽ phải tìm kiếm qua nhiều menu để tùy chỉnh một thứ đơn giản, như thay đổi cài đặt bộ điều hợp mạng hoặc điều chỉnh thiết bị âm thanh. Trên thực tế, đối với nhiều tác vụ nâng cao, như quản lý hệ thống Windows, tùy chọn nguồn điện, truy cập Lịch sử Tệp hoặc khởi chạy Khôi phục Hệ thống, Windows vẫn chuyển hướng bạn trở lại Control Panel. Đó là lý do tại sao, đối với nhiều người, việc sử dụng Control Panel ngay từ đầu vẫn có ý nghĩa hơn.
Cửa sổ Bảng điều khiển (Control Panel) hiển thị tất cả các mục trên Windows 11
Hầu hết các công cụ Windows tích hợp sẵn này vẫn tồn tại không phải vì nỗi nhớ, mà vì chúng vẫn tiếp tục hoàn thành tốt công việc. Bạn có thể không sử dụng chúng thường xuyên như File Explorer hoặc Command Prompt, nên chúng dễ bị bỏ qua – nhưng việc biết chúng ở đó và cách sử dụng có thể tạo ra sự khác biệt lớn khi bạn cần. Để truy cập, tất cả những gì bạn phải làm là tìm kiếm chúng trong menu Start. Hãy khám phá và tận dụng những tiện ích Windows ít người biết này để nâng cao trải nghiệm sử dụng máy tính của bạn ngay hôm nay! Bạn đã sử dụng công cụ nào trong số này? Hãy chia sẻ trải nghiệm của bạn trong phần bình luận bên dưới nhé!
