Bạn đang cảm thấy chiếc máy tính của mình ngày càng ì ạch, mất nhiều thời gian để khởi động hay mở các ứng dụng quen thuộc? Đừng vội nghĩ đến việc sắm ngay một bộ PC mới tinh! Rất có thể, vấn đề không nằm ở CPU hay RAM đã lỗi thời, mà chính là “nút cổ chai” mang tên ổ cứng lưu trữ. Một giải pháp nâng cấp đơn giản nhưng mang lại hiệu quả bất ngờ, giúp “hồi sinh” chiếc máy tính cũ của bạn, đó chính là chuyển đổi sang ổ cứng SSD NVMe. Đây không chỉ là một lựa chọn tiết kiệm chi phí mà còn là cách tối ưu để trải nghiệm sự khác biệt rõ rệt về tốc độ và hiệu suất tổng thể.
PC Cũ Chậm Chạp Không Hẳn Đã Lỗi Thời – Vấn Đề Nằm Ở Ổ Cứng
Nếu bạn sở hữu một chiếc máy tính được sản xuất từ năm 2018 hoặc 2019, tuổi đời của nó có lẽ chưa phải là vấn đề chính. Hầu hết các máy tính được sản xuất sau năm 2015 đều được trang bị đủ sức mạnh xử lý cho các tác vụ hàng ngày như duyệt web, xem phim, làm việc văn phòng, và thậm chí là chơi game.
Nguyên nhân thực sự có thể nằm ở ổ cứng lưu trữ của bạn. Trong khi CPU và RAM sẵn sàng hoạt động, ổ cứng HDD truyền thống hoặc thậm chí là SSD SATA cũ của bạn lại không thể theo kịp. Điều này tạo ra một “nút cổ chai” gây ra tình trạng chậm chạp cho toàn bộ hệ thống, mặc dù các thành phần khác vẫn hoàn toàn đủ khả năng.
Khi tốc độ lưu trữ chậm, mọi thứ trên máy tính đều trở nên chậm. Chiếc PC của bạn mất rất nhiều thời gian để khởi động, việc mở ứng dụng hay chuyển đổi giữa các chương trình đòi hỏi sự kiên nhẫn.
Người dùng thường nghĩ rằng bộ vi xử lý đã lỗi thời hoặc cần thêm RAM, nhưng lại bỏ qua khả năng ổ cứng không thể cung cấp dữ liệu đủ nhanh. Ổ cứng HDD là thủ phạm tồi tệ nhất, nhưng ngay cả các ổ SSD SATA cũ, so với ổ NVMe, cũng có thể tạo ra những độ trễ đáng kể. Đây là lý do tại sao việc nâng cấp ổ cứng có thể có tác động ngang bằng, thậm chí còn lớn hơn so với việc nâng cấp RAM. Trong khi một CPU mới có thể tăng tốc các tác vụ cụ thể, thì ổ cứng nhanh hơn sẽ cải thiện mọi hoạt động bạn thực hiện trên máy tính.
SSD NVMe Vượt Trội Thế Nào So Với SSD SATA Hiện Tại Của Bạn?
Nếu bạn đang sử dụng SSD SATA, bạn có thể nghĩ rằng mình đã có hiệu suất tốt nhất, nhưng thực tế không phải vậy.
Ổ cứng NVMe kết nối trực tiếp với CPU thông qua các làn PCIe, bỏ qua các kết nối SATA cũ hơn. Điều này loại bỏ các trung gian, tạo ra một đường dẫn dữ liệu nhanh hơn rất nhiều. Trong khi SATA đạt tốc độ tối đa khoảng 600 MB/s, ngay cả các ổ NVMe cơ bản cũng dễ dàng đạt 3.500 MB/s, và một ổ NVMe PCIe 4.0 có thể đọc dữ liệu ở tốc độ 7.000 MB/s.
Biểu đồ CrystalDiskMark hiển thị kết quả đọc và ghi dữ liệu của ổ cứng NVMe, minh họa tốc độ vượt trội so với SSD SATA truyền thống.
Tuy nhiên, các con số tốc độ thô không nói lên toàn bộ câu chuyện. Sự khác biệt thực sự nằm ở độ trễ (latency), tức là thời gian ổ cứng của bạn phản hồi các yêu cầu tệp nhỏ. Đây là điều bạn thực sự cảm nhận được trong quá trình sử dụng hàng ngày.
Khi bạn nhấp vào một ứng dụng, máy tính sẽ thực hiện hàng trăm yêu cầu tệp nhỏ. NVMe xử lý các tác vụ này gần như ngay lập tức, trong khi ổ SATA tạo ra những độ trễ nhỏ tích lũy theo thời gian. Kết quả là hiệu suất nhanh nhạy hơn trên tất cả các tác vụ liên quan đến lưu trữ của bạn.
Ổ cứng NVMe cũng sử dụng ít tài nguyên hệ thống hơn vì chúng không phụ thuộc vào bộ điều khiển SATA. Ngoài ra, khi phần mềm ngày càng đòi hỏi nhiều hơn, NVMe mang lại cho bạn khả năng mở rộng. Nếu bạn không chắc liệu máy tính của mình có hỗ trợ NVMe hay không, hãy kiểm tra các khe cắm NVMe trên bo mạch chủ của bạn.
Không Cần Mua SSD NVMe Đắt Tiền Nhất – Lựa Chọn Tối Ưu Cho Bạn
Thực tế, bạn không cần phải mua ổ NVMe nhanh nhất hoặc đắt tiền nhất để thấy được sự cải thiện đáng kể. Thay vào đó, “điểm vàng” lý tưởng là một ổ M.2 PCIe 4.0 X4 1TB, vì ổ NVMe 1TB thường có giá mỗi gigabyte thấp nhất.
Người đàn ông đang cầm trên tay một chiếc SSD Samsung 990 Pro, minh họa kích thước nhỏ gọn của ổ NVMe M.2.
Bạn thường có thể tìm thấy một ổ cứng như vậy từ một thương hiệu uy tín, với mức giá phải chăng. Các ổ cứng này mang lại hiệu suất tuyệt vời mà không có các tính năng cao cấp không cần thiết mà bạn sẽ không bao giờ sử dụng. Dưới đây là giải thích các thông số kỹ thuật chính của M.2 PCIe 4.0 X4 1TB:
- M.2: Loại đầu nối vật lý và yếu tố hình thức (thiết kế nhỏ gọn, dạng thanh).
- PCIe: Giao thức giao tiếp kết nối với bo mạch chủ của bạn.
- 4.0: Thế hệ PCIe (phiên bản mới hơn có băng thông cao hơn).
- X4: Sử dụng bốn làn PCIe để truyền dữ liệu (tối đa cho các ổ cứng tiêu dùng).
- 1TB: Dung lượng lưu trữ (1.000 GB).
Phiên bản PCIe quyết định tốc độ dữ liệu có thể truyền giữa ổ cứng và bo mạch chủ của bạn. Ổ cứng PCIe 4.0 nhanh hơn PCIe 3.0 nếu bo mạch chủ của bạn hỗ trợ nó. Dưới đây là phân tích tốc độ của các phiên bản PCIe khác nhau:
- PCIe 3.0 X4: Chuẩn cũ hơn, tốc độ tối đa khoảng 3.500 MB/s.
- PCIe 4.0 X4: Chuẩn được sử dụng phổ biến nhất hiện nay, tốc độ tối đa khoảng 7.000 MB/s.
- PCIe 5.0 X4: Chuẩn mới nhất, tốc độ tối đa khoảng 14.000 MB/s (đắt tiền, lợi ích thực tế tối thiểu).
Các ổ M.2 có nhiều kích cỡ khác nhau, với các con số chỉ chiều rộng và chiều dài theo milimét. Có bốn yếu tố hình thức M.2 phổ biến:
- 2242: Kích thước nhỏ gọn (rộng 22mm, dài 42mm).
- 2260: Phiên bản ngắn hơn (rộng 22mm, dài 60mm).
- 2280: Phổ biến nhất (rộng 22mm, dài 80mm).
- 22110: Phiên bản dài hơn (rộng 22mm, dài 110mm, hiếm gặp trong PC tiêu dùng).
Hầu hết các bo mạch chủ máy tính để bàn và laptop đều sử dụng yếu tố hình thức 2280, vì vậy đây là lựa chọn an toàn nhất của bạn trừ khi bạn cần một ổ cứng ngắn hơn.
Tuy nhiên, nếu bạn mua ổ cứng dung lượng lớn hơn 1TB, hãy cân nhắc sử dụng tản nhiệt, vì các ổ cứng lớn hơn thường tạo ra nhiều nhiệt hơn trong các tác vụ nặng. Do đó, một bộ tản nhiệt cho SSD NVMe M.2 sẽ giúp duy trì nhiệt độ ổn định, cho phép bạn đạt được hiệu suất tối đa từ ổ SSD NVMe của mình.
Ngoài dung lượng, hãy bỏ qua các mẫu “gaming” hoặc “pro” trừ khi bạn có nhu cầu cụ thể cho chúng. Các ổ cứng này thường có giá cao hơn 50% nhưng chỉ mang lại những cải thiện nhỏ mà bạn sẽ không nhận thấy trong quá trình sử dụng hàng ngày. Sự khác biệt giữa một ổ cứng tầm trung tốt và một ổ cao cấp là không đáng kể đối với các tác vụ thông thường.
Quan trọng hơn, điều quan trọng là hiệu suất ổn định trên các kích thước tệp khác nhau và hoạt động đáng tin cậy theo thời gian. Một ổ cứng tầm trung chất lượng từ Samsung, Western Digital, hoặc Crucial sẽ phục vụ bạn tốt hơn một mẫu quá đắt.
Khi Nào Nâng Cấp SSD NVMe Là Lựa Chọn Hợp Lý Nhất?
Việc nâng cấp này mang lại hiệu quả tốt nhất trong những tình huống cụ thể. Nếu PC của bạn từ năm 2016 trở đi và cảm thấy ì ạch dù có cấu hình khá, một ổ NVMe có thể sẽ giải quyết vấn đề của bạn.
Các máy tính vẫn đang chạy ổ cứng HDD truyền thống sẽ thấy sự cải thiện rõ rệt nhất. Nếu bạn chuyển từ HDD sang NVMe, sự khác biệt có thể là “một trời một vực” khi thời gian khởi động giảm từ phút xuống còn giây, và các ứng dụng khởi chạy gần như ngay lập tức.
Phần tốt nhất là bạn không cần phải cài đặt lại mọi thứ từ đầu. Bạn có thể sao chép toàn bộ dữ liệu từ ổ cứng hiện có sang SSD mới và giữ nguyên tất cả chương trình cũng như tệp tin của mình.
Laptop đặc biệt lý tưởng cho việc nâng cấp này vì bạn thường không thể dễ dàng nâng cấp CPU hay thêm RAM. Việc thay thế NVMe mang lại cho bạn một sự tăng cường hiệu suất đáng kể mà không cần đến sự phức tạp của việc thay đổi phần cứng lớn.
Khe cắm SSD trong một chiếc laptop Tecno Megabook T1 với các vít Torx xung quanh, minh họa vị trí lắp đặt ổ NVMe.
Khi Nào Cần Cân Nhắc Nâng Cấp Khác Trước?
Một số tình huống đòi hỏi những ưu tiên nâng cấp khác trước tiên. Các hệ thống cũ từ trước năm 2016 thường không có khe cắm M.2, khiến việc nâng cấp này trở nên bất khả thi. Trong khi đó, các PC có dưới 8GB RAM có lẽ nên nâng cấp bộ nhớ trước khi nâng cấp ổ cứng, vì bạn sẽ gặp phải các “nút cổ chai” khác.
Và nếu máy tính của bạn đã chạy một ổ NVMe, bạn sẽ không thấy nhiều cải thiện. Điều tương tự cũng đúng với các CPU lỗi thời, chúng có thể gặp khó khăn ngay cả với ổ cứng nhanh hơn, vì bộ xử lý trở thành yếu tố hạn chế.
Tuy nhiên, nếu bạn có ngân sách eo hẹp, đừng bỏ qua việc nâng cấp lên SSD SATA – nó vẫn mang lại lợi ích lớn so với ổ cứng truyền thống. Với mức chi phí dưới 100 USD, bạn có thể biến một chiếc máy tính ì ạch thành một cỗ máy hoạt động nhanh nhạy và hiện đại trở lại. Đôi khi, những nâng cấp đơn giản nhất thực sự tạo ra sự khác biệt lớn nhất.
Tài liệu tham khảo
- How to Fix Windows 10 Slow Boot Issues
- NVMe vs. SATA vs. M.2: What’s the Difference?
- What an NVMe Slot Looks Like
- PCIe 3.0 vs. PCIe 4.0 vs. PCIe 5.0: What’s the Difference?
- Ways to Optimize Your NVMe SSD
- How to Clone a Hard Drive to an SSD
